Napisy na murze Przyczółka Mostowego w Toruniu

Te niezwykle wymowne hasła umieszczone na murze, naprzeciwko dworca Toruń Główny, stanowią ważny element nie tylko krajobrazu, ale także pamięci narodowej. Mimo że dokładny czas ich powstania jest nieznany, wiele źródeł sugeruje daty z lat 1981 i 1982, związane z akcjami upamiętniającymi działania solidarnościowe i niepodległościowe w mieście.

Hasła, jakie można zobaczyć na murze, to: WOLNOŚĆ + SPRAWIEDLIWOŚĆ + NIEPODLEGŁOŚĆ = SOLIDARNOŚĆ w zachodniej części oraz SOLIDARNOŚĆ TO POLSKA w części wschodniej. Cała konstrukcja rozciąga się na imponujący dystans 42 metrów. Oba napisy były symbolicznym wyrazem sprzeciwu wobec totalitarnej władzy komunistycznej, a ich kolorowe wykonanie prawdopodobnie przyczyniło się do zaangażowania społecznego mieszkańców.

Niezwykła historia napisów zawiera także smutny epilog. Służba Bezpieczeństwa wielokrotnie podejmowała próby ich zamalowania, co świadczy o ich znaczeniu jako elementu protestu. Kim byli autorzy tych haseł? Choć ich tożsamość pozostaje nieznana, dziennikarz Szymon Spandowski sugeruje, że mogły to być te same osoby, które wcześniej na murze Tormięsu umieściły inne hasła. Z kolei badacz historii związanej z Toruniem, Marcin Orłowski, wskazuje na grupę malarzy, która działała pod kierunkiem Teofila Kowalkowskiego.

Ważnym krokiem w docenieniu tej wartości kulturowej, napisy zostały wpisane do rejestru zabytków w grudniu 2020 roku. To zasługa Społecznego Komitetu „Solidarni-Toruń pamięta”, który apelował o ich upamiętnienie i ochronę jako symbolu walki o wolność oraz tożsamość narodową.