Łuk Cezara w Toruniu

---

Historia

Barokowa kamienica, która została wzniesiona w XVIII wieku, ma znaczącą historię. Sąsiadowała ona z zakładem produkcji maszyn do szycia marki Singer, a także z miejską drukarnią. Od momentu jej powstania, budynek tarasował drogę prowadzącą ze Starego Miasta do Bydgoskiego Przedmieścia. Pomysł na wytyczenie nowej drogi łączącej Stare Miasto z przedmieściem zrodził się w 1900 roku. Najstarsze dokumenty dotyczące planowania przekształcenia kamienicy pochodzą z września 1913 roku. Dwa lata później, w 1915 roku, dokonano ostatecznego przebicia.

Za nadzór nad tym projektem odpowiadał niemiecki architekt Karl Cäsar. Jego koncepcja związana z przejściem została opracowana 5 listopada 1914 roku. W hołdzie dla architekta nazwa całego przejścia, a później również kamienicy, nadano jako Łuk Cezara (w języku niemieckim: Cesarbogen). Przez następne lata, w miarę wzrastającego ruchu pieszych i samochodów, pasaż szybko przestał odpowiadać na potrzeby mieszkańców.

W okresie międzywojennym podjęto decyzję o poszerzeniu Łuku, co powodowało konieczność wyburzenia budynków znajdujących się od strony ulicy Fosa Staromiejska, które dzieliły ulicę Różaną od placu przed bankiem. Ta koncepcja spotkała się z oporem ze strony miłośników historycznej architektury. W 1926 roku nowy projekt modernizacji Łuku Cezara został opracowany przez Kazimierza Ulatowskiego, a także inny plan zaprezentował Leopold Jarosławski. Istnieją także niepodpisane rysunki z 1927 roku, które przewidywały pięcioosiowy pasaż.

W 1929 roku władze miasta ogłosiły konkurs na przebudowę Łuku Cezara. W 1932 roku Ulatowski przedstawił projekt 7-piętrowego wieżowca z dwoma osiowymi przejazdami na parterze. Projekt został jednak zmodyfikowany w 1934 roku. Wieżowiec miał spełniać rolę „nowoczesnej bramy”, która ułatwiłaby komunikację i wskazałaby nowy kierunek rozwoju Torunia. Jednak projekt Ulatowskiego spotkał się z krytyką, szczególnie ze względu na nowoczesny styl architektoniczny, który nie wpisywał się w średniowieczną zabudowę.

Ostatecznie Ulatowski przedstawił zmodyfikowaną koncepcję, która zyskała uznanie. W 1936 roku przejście zostało poszerzone, a w jego trasie wprowadzono również tory tramwajowe. 23 października 1936 roku odbył się pierwszy próbny przejazd tramwaju przez Łuk Cezara. Okazało się, że jednak ruch tramwajowy niekorzystnie wpływał na zachowanie się zabytkowej architektury miasta, co doprowadziło do dostrzegania pęknięć w ścianach Ratusza Staromiejskiego. W 1971 roku, z chwilą otwarcia nowej linii tramwajowej wokół Starego i Nowego Miasta, ruch tramwajowy został ostatecznie wstrzymany.

Pod Łukiem Cezara zrekonstruowano pamiątkowy fragment torów, natomiast pozostała infrastruktura tramwajowa w Zespole Staromiejskim została usunięta. W czasie II wojny światowej niemieckie władze okupacyjne planowały dalsze poszerzenie Łuku Cezara. Historyk sztuki, Katarzyna Kluczwajd, zwraca uwagę, że te plany mogły być związane z szerokim projektem przebudowy Horst-Wessel-Platz (placu Rapackiego).

Architektura

W sercu Starego Miasta w Toruniu znajduje się barokowa kamienica, która wyróżnia się niezwykłym bogactwem zdobień, dostępnym dla oka przechodnia. Zauważalnym elementem są stiukowe ornamenty roślinne, które zdobią fasadę budynku, stanowiąc jedyny w swoim rodzaju przykład stylu zdobnictwa barokowego, typowego dla tego regionu.

Na szczycie kamienicy, która ma swoje wejście od ulicy Różanej, umieszczona jest figura archanioła Michała trzymającego trąbkę. Jest to niezwykle efektowny detal, a po jego bokach można dostrzec również puchary oraz metalowe chorągiewki, które dodają całości elegancji.

Ze względu na tę charakterystyczną figurę, kamienica nosi jedną z popularnych nazw – Kamienica pod Aniołem. Jest to ważny element toruńskiego dziedzictwa kulturowego, przyciągający uwagę turystów i miłośników architektury.

---

Oceń: Łuk Cezara w Toruniu

---