Archiwum Państwowe w Toruniu

---

Charakterystyka

Archiwum Państwowe w Toruniu pełni niezwykle istotną rolę w zakresie zarządzania dziedzictwem dokumentacyjnym. Jego podstawowym zadaniem jest gromadzenie, opracowywanie oraz udostępnianie materiałów archiwalnych. Dodatkowo, instytucja sprawuje nadzór nad zasobem archiwalnym, co zapewnia odpowiednie zarządzanie zgromadzonymi dokumentami.

W zakres działalności archiwum wchodzi nie tylko miasto Toruń, ale również jego powiat oraz inne jednostki administracyjne. Do obszaru działania instytucji należą:

• powiat chełmiński,
• powiat wąbrzeski,
• powiat golubsko-dobrzyński,
• miasto i powiat Grudziądz,
• miasto i powiat Włocławek,
• powiat aleksandrowski,
• powiat lipnowski,
• powiat radziejowski,
• powiat nowomiejski w województwie warmińsko-mazurskim.

Poprzez swoje działania, archiwum odgrywa kluczową rolę w zachowywaniu lokalnej historii oraz kultury.

Historia

Początki działalności Archiwum Państwowego w Toruniu są znane od średniowiecza, jednak kluczowe informacje o tej instytucji pochodzą z lat 1570 oraz 1587. W tym czasie archiwum zajmowało się gromadzeniem dokumentów związanych z miastem, a także pełniło funkcję Archiwum Ziem Pruskich. W miarę upływu czasu, do instytucji zaczęły trafiać również akta innych pobliskich miast, takich jak Brodnica, Chełmno, Chełmża oraz Kowalewo.

Po II rozbiorze Polski, archiwum zaczęło funkcjonować głównie jako instytucja o charakterze historycznym. Wówczas podjęto pierwsze próby porządkowania zgromadzonych zasobów, co udało się zrealizować dopiero pod koniec XIX wieku. W 1899 roku wprowadzono urząd archiwisty miejskiego, który przez wiele lat piastował Arthur Semrau.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, Archiwum Państwowe w Toruniu zyskało status samodzielnej instytucji publicznej, która otworzyła swoją pracownię naukową dla wszystkich zainteresowanych. W czasie II wojny światowej, najcenniejsze akta zostały przewiezione do kopalni soli w Grasleben, a część ksiąg metrykalnych z terenu miasta i powiatu toruńskiego wywieziono. Na szczęście większość tych zbiorów udało się odzyskać po 1947 roku.

W 1951 roku archiwum zostało upaństwowione i początkowo funkcjonowało jako oddział Wojewódzkiego Archiwum Państwowego w Bydgoszczy. Od 1976 roku uzyskało status niezależnej jednostki: Wojewódzkie Archiwum Państwowe w Toruniu. Następnie, w 1984 roku, instytucja została przekształcona w Archiwum Państwowe w Toruniu.

Dyrektorzy

Oto lista dyrektorów Archiwum Państwowego w Toruniu, którzy przez lata pełnili tę ważną funkcję:

• Arthur Semrau (1899–1922),
• Helena Piskorska (1927–1929, 1930–1958),
• Kazimierz Sochaniewicz (1929–1930),
• Franciszek Paprocki (1958–1961),
• Irena Janosz-Biskupowa (1961–1965),
• Karola Ciesielska (1965–1984),
• Maksymilian Grzegorz (1984–1989),
• Jarosław Porazinski (1989–2004),
• Beata Herdzin (od 2004).

Oddziały w Toruniu

W Toruniu funkcjonują różne oddziały Archiwum Państwowego, które mają na celu gromadzenie i przechowywanie dokumentów historycznych oraz zapewnienie ich dostępu dla obywateli i instytucji. Każdy z oddziałów spełnia swoją rolę, a ich zróżnicowane zadania przyczyniają się do zachowania lokalnego dziedzictwa kulturowego.

Oddział I (Centrala), Plac Rapackiego 4	Oddział II (Flisak), ul. Idzikowskiego 6c	Oddział III (Nadzór), ul. Idzikowskiego 6c
W Placówce Rapackiego znajdują się: Dyrekcja Oddział I – Akta z przed końca XVIII wieku Pracownia informacji archiwalnej oraz ewidencji Pracownia konserwacji Dział finansowy oraz księgowy Dział administracyjny i gospodarczy	Materiały archiwalne Oddziału II pochodzą z XIX-XXI wieku.	Oddział III odpowiada za nadzór nad archiwami zakładowymi w obrębie: miasta Torunia miasta Grudziądza miasta Włocławka powiatu aleksandrowskiego powiatu brodnickiego powiatu chełmińskiego powiatu golubsko-dobrzyńskiego powiatu lipnowskiego powiatu grudziądzkiego powiatu radziejowskiego powiatu rypińskiego (oprócz gminy Wąpielsk) powiatu toruńskiego powiatu wąbrzeskiego powiatu włocławskiego powiatu nowomiejskiego

Pozostałe oddziały

W niniejszym zestawieniu przedstawiono pozostałe oddziały związane z Archiwum Państwowym w Toruniu, aby dostarczyć szczegółowych informacji o ich lokalizacjach oraz statusach.

Miasto	Adres	Status	Uwagi
Włocławek	ul. ks. Skorupki 4	Oddział	Brak uwag
Grudziądz	Brak adresu	Oddział	Zlikwidowany w 1999 roku
Wąbrzeźno	Brak adresu	Ekspozytura	Zlikwidowana w 1990 roku

---

Oceń: Archiwum Państwowe w Toruniu

---