Parafia Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Toruniu to ważna wspólnota religijna, która należy do Kościoła Polskokatolickiego w Polsce. Jej lokalizacja znajduje się w obrębie diecezji warszawskiej, a konkretniej w dekanacie pomorsko-warmińskim.
Warto zaznaczyć, że Toruń, jako historyczne miasto, odegrało kluczową rolę w rozwoju duchowym oraz kulturowym społeczności lokalnej. Parafia stanowi centrum działalności religijnej dla wiernych, oferując wsparcie duchowe i różnorodne formy uczestnictwa w życiu Kościoła.
Historia
W 1921 roku do Torunia przybyli pierwsi emisariusze Polskiego Narodowego Kościoła Katolickiego. Wkrótce, 5 września 1923 roku, grupa trzydziestu wiernych, wiernych ks. Franciszkowi Hodurowi, postanowiła zainicjować powstanie parafii. Początkowo planowano, aby stowarzyszenie nosiło nazwę Polski Kościół Narodowy, a jego pierwszym proboszczem został wybrany ks. Stanisław Zawadzki. Pierwsza msza parafialna odbyła się 9 marca 1924 roku. Ks. Zawadzki zyskał uznanie jako wyjątkowo sprawny i pomysłowy organizator życia religijnego, co przyczyniło się do wzrostu liczby wyznawców do kilkuset osób.
Ustalanie liczby wyznawców Polskiego Narodowego Kościoła Katolickiego w Toruniu okazało się skomplikowane. Dane z lat 1923–1931 były zbierane przez policję podczas nabożeństw i odczytów, co mogło skutkować zawyżonymi liczbami, z uwagi na uczestników z innych środowisk.
Parafia polskokatolicka spotykała się z krytyką ze strony prasy endeckiej oraz duchownych z Kościoła rzymskokatolickiego. Często atakowano Polski Narodowy Kościół Katolicki za jego antyrzymską retorykę oraz związek z lewicowymi partami politycznymi. Dnia 25 marca 1925 roku, prezydent Torunia, Antoni Bolt, zakazał odprawiania publicznych nabożeństw oraz używania tytułów związanych z Kościołem. Członkowie parafii byli pod stałą obserwacją policji, a duchowni karani byli grzywnami za odprawianie mszy bez pozwolenia. Dodatkowo, uczestnicy nabożeństw korzystali ze swojego prawa, ale byli poddawani szykanom i przesłuchaniom przez policję.
W 1925 roku uczestnicy nabożeństw doświadczali licznych zakłóceń, często ze strony katolików, w tym członków Związku Katolickiej Młodzieży Męskiej oraz Ligi Katolickiej. Policja często podejmowała działania, aby starać się zapobiegać otwartym napadom. W marcu tego samego roku, do dramatycznego zdarzenia doszło, gdy około 250 katolików próbowało przeszkodzić w pogrzebie Jana Wiśniewskiego, który miał być pochowany na cmentarzu rzymskokatolickim. Policja, zarówno w wersji pieszej jak i konnej, próbowała chronić kondukt.
W 1929 roku na dworcu Toruń Miasto miały miejsce niepokojące wydarzenia, kiedy tłum liczący około 2000 osób zaatakował delegację Polskiego Narodowego Kościoła Katolickiego z Grudziądza, przybyłą z okazji piątej rocznicy działalności parafii. Część delegacji znalazła schronienie w kaplicy na Mokrem. Dopiero po kilku godzinach interwencja policji umożliwiła im powrót do Grudziądza. W tym samym roku, parafia miała również konflikty z toruńskimi baptystami, które zakończono w lipcu 1931 roku, kiedy to obie strony podpisały porozumienie pozwalające na dzierżawę kaplicy baptystycznej przy ulicy Matejki.
Po odejściu ks. Zawadzkiego do parafii Zmartwychwstania Pańskiego w Bydgoszczy w 1925 roku, jego następcą został ks. Kocyłowski, były rzymski zakonnik, który jednak szybko ustąpił pod presją. Po nim parafię prowadził m.in. młody kapłan Adam Walichiewicz oraz jego kolejni następcy, ks. Heliodor Rogowski, ks. Izydor Kędzierski i ks. Józef Janik. Niestety, wszyscy mieli trudności z opieraniem się rzymskiej propagandzie wspieranej przez policję. Ostatecznie, parafię zlikwidowano, a brak stałego proboszcza sprawił, że zaczęła funkcjonować jako „misja Kościoła”.
Podczas II wojny światowej, niemieckie władze okupacyjne całkowicie zakazały działalności Polskaemu Narodowemu Kościołowi Katolickiemu. Materiały archiwalne nie odnotowują żadnych informacji na temat funkcjonowania parafii Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w latach 1939–1945.
W 1962 roku, tuż po wojnie, Parafia Polskokatolicka w Toruniu została reaktywowana. Bracia ks. Stanisław Koc i ks. Franciszek Koc podjęli się przygotowania kaplicy w lokalnej kamienicy. Ufności tej nowej przestrzeni udzielił bp dr Maksymilian Rode, który poświęcił kaplicę przy ul. Józefa Poniatowskiego 1.
W 1993 roku, w wyniku zmiany lokalizacji, parafia Polskokatolicka przyjęła nowy adres. Do celebrowania liturgii polskokatolickiej zaadoptowano drewnianą kaplicę ewangelicką, zlokalizowaną na Cmentarzu św. Jerzego, której adaptacją kierował ks. Bogdan Skowroński.
Od 1999 roku parafią opiekuje się ks. prof. dr hab. Mirosław Michalski, który w roku 2005 został proboszczem. Ponadto, duszpasterz od 2000 roku pełni też funkcję kierownika Międzyszkolnego Punktu Katechetycznego oraz duszpasterza rodzin wojskowych. W 2006 roku parafianie z inicjatywy stworzono świetlicę środowiskową z biblioteką, punktem katechetycznym oraz pracownią informatyczną. Angażują się również w wspieranie stowarzyszenia „Azyl” dla ofiar przemocy w rodzinie oraz Fundacji „Kultura”, której celem jest promowanie lokalnej działalności artystyczno-literackiej.
| Rok | Przybliżona liczba wyznawców w latach 1923–1931 |
|---|---|
| 1923 | 150 |
| 1924 | 250 |
| 1925 | 300 |
| 1926 | 400 |
| 1927 | 300–400 |
| 1928 | 250–300 |
| 1929 | około 300 |
| 1930 | około 300 |
| 1931 | 250–300 |
Proboszczowie
W historii parafii polskokatolickiej Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Toruniu znaczącą rolę odgrywają jej proboszczowie, którzy przyczynili się do rozwoju wspólnoty. Poniżej przedstawiona jest lista duchownych, którzy pełnili tę funkcję na przestrzeni lat.
| Proboszczowie | Okres urzędowania |
|---|---|
| ks. Stanisław Koc | 1962 – 1965 |
| ks. mgr Jan Maria Zieliński | 1965 – 1975 |
| ks. mgr Józef Ofton | 1975 – 1979 |
| ks. Paweł Myk | 1979 |
| ks. Władysław Bachorski | 1979 – 1983 |
| ks. Henryk Nowacki | 1983 – 1988 |
| ks. Andrzej Nadskakulski | 1988 – 1991 |
| ks. mgr Bogdan Skowroński | 1991 – 2005 |
| ks. dr hab. Mirosław Michalski | od 2005 |
Przypisy
- Pielka 2018, s. 140.
- Eugeniusz Elerowski, Parafie Polskiego Narodowego Katolickiego Kościoła w Polsce na tle historii, Warszawa 2011, s. 265.
- Ks. inf. mgr Ryszard Dąbrowski, Tytuły Maryjne Świątyń i parafii Kościoła Polskokatolickiego [w:] bp Jacek Jezierski, Maryja w Wierze i Życiu Chrześcijan. Perspektywa Polsko i Rzymskokatolicka, Olsztyn 2008, s. 83.
- Sziling 2006, s. 631.
- Waszkiewicz 1993, s. 114.
- Waszkiewicz 1993, s. 113.
- Waszkiewicz 1993, s. 112–113.
- Waszkiewicz 1993, s. 112.
- Waszkiewicz 1993, s. 105.
- Waszkiewicz 1993, s. 103.
- Waszkiewicz 1993, s. 102–103.
Pozostałe obiekty w kategorii "Zbory":
Zbór Kościoła Ewangelicznych Chrześcijan w Toruniu | Parafia bł. Marii Karłowskiej w Toruniu | Parafia Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Toruniu | Parafia bł. Iwana Ziatyka w Toruniu | Parafia Ewangelicko-Augsburska w Toruniu | Parafia Matki Bożej Łaskawej w Toruniu | Kościół „Chrystus dla Wszystkich” w Toruniu | Parafia wojskowa św. Katarzyny w Toruniu | Kościół w Toruniu | Parafia Najświętszej Maryi Panny Częstochowskiej w Toruniu | Parafia św. Andrzeja Apostoła w Toruniu | Parafia bł. Stefana Wincentego Frelichowskiego w Toruniu | Zbór Kościoła Chrześcijan Baptystów w Toruniu | Zbór Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego w ToruniuOceń: Parafia polskokatolicka Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Toruniu