Zbór Kościoła Chrześcijan Baptystów w Toruniu

---

Historia toruńskiego Zboru Baptystów

Okres przedwojenny

W 1899 roku w Toruniu utworzono Zbór baptystów, w którym głównie uczestniczyli przedstawiciele ludności niemieckiej. Początkowy etap działalności zboru polegał na organizacji nabożeństw w prywatnym lokalu znajdującym się przy ulicy Matejki 4. Na początku XX wieku, w latach 1901-1902, społeczność baptystyczna zwróciła się do magistratu o przydzielenie działki na cmentarzu św. Jerzego, który ostatecznie uzyskali w 1903 roku.

W 1904 roku podczas wizytacji toruńskich parafii ewangelicko-luterańskich, generalny superintendent Gustav Doeblin stwierdził, że działalność baptystów nie jest poważnym zagrożeniem dla ewangelików w mieście. W 1909 roku dokonano zakupu budynku z pruskiego muru przy ulicy Matejki 5, który po adaptacji stał się kaplicą.

W roku 1914 zbór liczył 234 (według innych źródeł: 232) członków. Podczas I wojny światowej liczba ta wzrosła do ponad 300, by po wojnie znowu zacząć spadać. Dokładna liczba wyznawców w okresie II Rzeczypospolitej pozostała nieznana, z powodu mylenia baptystów z adwentystami w statystykach. Na koniec lat 20. XX wieku zbór liczył zaledwie 73 osoby, co było wynikiem emigracji ludności niemieckiej do zachodnich Niemiec po przynależności Pomorza Nadwiślanego do Polski w 1920 roku.

W okresie międzywojennym aktywność zboru regulowały przepisy prawa pruskiego z XIX wieku. Od 1920 roku zbór w Toruniu podlegał konsystorzowi w Poznaniu, z siedzibą zarządu w Chełmży, a na czoło zarządu wysunął się pastor Richard Kretesch. W latach 1920-1922 stałym kaznodzieją był Adolf Knoffel, potem Kretesch do 1929 roku. W 1924 roku w powiecie toruńskim żyło około 130 baptystów, a w samym Toruniu ich liczba wynosiła około 70. W latach 20. XX wieku gmina zdobyła na własność kaplicę przy ulicy Matejki 15, dom dla stróża, kaplicę w Czarnym Błocie oraz 17 mórg działki w Nowej Wsi. W dokumencie z 1927 roku, baptyści znaleźli się na liście sekt aktywnych w regionie.

W 1924 roku gmina baptystów miała konflikt z przewodniczącym parafii Polskiego Narodowego Kościoła Katolickiego, ks. A. Haydukiem. Zarząd baptystów złożył skargę do magistratu na Hayduka, który bez zgody zboru organizował nabożeństwa w ich kaplicy. Cała sytuacja została zażegnana dopiero w lipcu 1931 roku, po zawarciu porozumienia, a kaplica została wynajęta dla wiernych Polskiego Narodowego Kościoła Katolickiego.

Dokładne informacje dotyczące działalności toruńskiego zboru w latach 30. XX wieku nie są dostępne. W tym okresie aktywność była ograniczona, a w 1935 roku struktury gminy pozostały bez zmian, z zarządem w Chełmży. W powiecie toruńskim liczba wyznawców wynosiła około 200 osób, a dane z lat 1937-1939 sugerują, że w mieście mieszkało około 40 baptystów niemieckich, podczas gdy liczba baptystów polskich pozostaje nieznana. W latach 1920-1939 zrzeszenie nie było aktywne w misji, co sprawiło, że nie było monitorowane przez policję.

Okres powojenny

Po zakończeniu II wojny światowej, większość członków przedwojennego zboru, będących narodowości niemieckiej, opuściła Toruń, co spowodowało drastyczny spadek liczby wiernych. Kaplica została znacjonalizowana i zamieniona na rekwizytornię teatru, a budynek zburzono w latach 60. podczas poszerzania ulicy Kraszewskiego. Nieliczni baptyści z Torunia zaczęli uczęszczać na nabożeństwa do kościoła luterańskiego św. Szczepana. Sporadycznie organizowane były nabożeństwa domowe przez Aleksandra Gutsze, młodego naukowca związane z Uniwersytetem Mikołaja Kopernika oraz jego żonę Krystynę.

W okresie powojennym, przez ponad 40 lat, w społeczności odbył się tylko jeden chrzest, który miał miejsce na przełomie lat 60. i 70. Wówczas w warszawskim zborze ochrzczeni zostali ojciec i syn z Torunia, którzy zostali związani z Kościołem Baptystów dzięki nabożeństwom radiowym. Zbory w Bydgoszczy i Warszawie otaczały opieką toruńskich wiernych.

Rodzina Gutsze w końcu lat 80. przeprowadziła się do Bydgoszczy, gdzie wsparli tamtejszy zbór. Z rodziny Gutsze wywodził się pastor Adam Gutsche, absolwent studiów teologicznych na Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie, który w 1988 roku wrócił do Torunia i zaczął działania misyjne mające na celu odbudowę społeczności. Zbór w Gdańsku, tj. Zbór Baptystów w Gdańsku, stał się matką dla nowej społeczności. W tym samym roku odbył się pierwszy chrzest dwóch osób.

Przez ponad 10 lat nabożeństwa miały miejsce w Domu Organizatora TNOiK. W 1995 roku stan członkowski wyniósł 20 osób. Dnia 21 stycznia 1998 roku, na mocy uchwały Rady Kościoła, toruńska placówka stała się samodzielnym Zborem z 25 członkami. Uroczystość erygowania miała miejsce 22 marca 1998 roku.

W 2000 roku społeczność baptystów nabyła kamienicę przy ulicy Poznańskiej 34, planując jej wykorzystanie na siedzibę zboru. W 2002 roku odbyło się pierwsze nabożeństwo w nowo wybudowanej kaplicy, w miejscu dawnej oficyny. W 2003 roku Mateusz Wichary został ordynowany na drugiego pastora (pełnił funkcję przewodniczącego Rady Kościoła Chrześcijan Baptystów w latach 2013-2021). Jego miejsce zajął Michał Prończuk, ordynowany na pastora w 2014 roku.

Teologia

Wśród członków toruńskiego zboru można zauważyć różnorodność w podejściu do teologii baptystycznej. Każdy z tych nurtów wnosi coś unikalnego do życia wspólnoty. Niemniej jednak, pastorzy, którzy prowadzą zbór, skupiają się głównie na nauczaniu w ramach teologii reformowanej, znanej również jako kalwińska.

Działalność

Zbór toruński aktywnie działa na polu kultury, organizując liczne koncerty, które przyciągają zarówno członków wspólnoty, jak i mieszkańców Torunia. Ponadto, jego działalność obejmuje również sferę naukową poprzez organizację konferencji dotyczących apologetyki chrześcijańskiej, co świadczy o chęci pogłębiania wiedzy oraz jej promowania w społeczeństwie.

Warto zaznaczyć, że zbór ten jest integralną częścią Toruńskiego Przymierza Protestanckiego, co podkreśla jego związki z szerszym ruchem protestanckim w regionie.

---

Oceń: Zbór Kościoła Chrześcijan Baptystów w Toruniu

---