Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

---

Charakterystyka

Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu to jedna z największych uczelni w Polsce, wyróżniająca się zarówno pod względem liczby studentów, jak i dostępnych kierunków studiów.

Instytucja ta posiada uprawnienia do nadawania stopnia doktora w 25 dyscyplinach naukowych oraz stopnia doktora habilitowanego w 22 dyscyplinach, co świadczy o jej wysokich standardach akademickich.

W 2017 roku na uczelni pracowało 4354 pracowników, z czego 2228 stanowili pracownicy naukowo-dydaktyczni. W tej zróżnicowanej grupie znalazło się ponad 500 samodzielnych pracowników naukowych, w tym profesorów oraz doktorów habilitowanych, co podkreśla wysoki poziom kadry naukowej.

Na 17 wydziałach oraz w Interdyscyplinarnym Centrum Nowoczesnych Technologii studiowało blisko 25 tysięcy studentów w 2017 roku. Domena edukacyjna uczelni obejmowała 113 kierunków studiów, 79 kursów oraz studiów podyplomowych, jak również 24 rodzaje studiów doktoranckich. To bogata oferta edukacyjna stwarza możliwości dla przyszłych naukowców i specjalistów w wielu dziedzinach.

Historia

Powstanie UMK

W lutym 1945 roku delegat rządu, dr Henryk Świątkowski, wysunął inicjatywę powołania uniwersytetu w Toruniu. Głównym celem utworzenia tej uczelni była chęć nawiązania do przedwojennych tradycji akademickich oraz aktywizacja regionu w zakresie działalności naukowej i kulturalnej. Uniwersytet miał przyczynić się do odbudowy polskiej kultury, szczególnie po likwidacji takich instytucji jak Uniwersytet Stefana Batorego w Wilnie czy Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie. Poprzez kształcenie kadr zamierzano również uzupełnić luki w gospodarce narodowej oraz wesprzeć akcję repolonizacyjną w północnej Polsce.

W odpowiedzi na tę inicjatywę, w kwietniu 1945 roku, powołano komitet organizacyjny pod przewodnictwem dr Henryka Świątkowskiego. W następnych miesiącach procedury związane z utworzeniem uniwersytetu postępowały, aż do momentu, gdy w lipcu do Torunia dotarła grupa profesorów oraz asystentów z Uniwersytetu Stefana Batorego. Na początku, organizacją zajmował się prof. Jan Wilczyński, jednak jego obowiązki szybko przejął prof. Ludwik Kolankowski. Dekret Rady Ministrów w sprawie stworzenia Uniwersytetu Mikołaja Kopernika uzyskał oficjalne zatwierdzenie 24 sierpnia 1945 roku.

Na podstawie tego dekretu uczelnię zorganizowano początkowo z dwóch wydziałów: Humanistycznego, który obejmował Sekcję Sztuk Pięknych, oraz Matematyczno-Przyrodniczego. Mimo że pierwotne plany przewidywały powstanie uniwersytetu wielowydziałowego, to ostateczna struktura odbiegała od tych zamierzeń. 5 listopada 1945 roku zainaugurowano Wydział Prawno-Ekonomiczny, a w styczniu 1946 przekształcono Sekcję Sztuk Pięknych w odrębny Wydział Sztuk Pięknych, w wyniku pozyskania profesorów z takich miast jak Poznań czy Kraków.

W październiku 1945 roku uruchomiono zapisy na studia, a pierwsze wykłady zorganizowano 24 października, które poprowadzili profesorowie Tadeusz Czezowski i Stefan Srebrny. Uroczystość inaugurująca pierwszy rok akademicki miała miejsce 5 stycznia 1946 roku. Warto podkreślić, że miasto, w odpowiedzi na potrzeby uczelni, udostępniło szereg budynków, w tym Collegium Maius, Collegium Minus oraz budynek przy ul. Sienkiewicza 30, które jednak wymagały znacznych remontów.

Działalność UMK w latach 1945–1989

W początkowych latach istnienia Uniwersytetu, szczególny nacisk kładziono na stworzenie odpowiednich warunków dla działalności naukowej i dydaktycznej, co dominowało do 1948 roku. W maju 1947 roku uczelnia zyskała nowe budynki, w tym przy ul. Grudziądzkiej, które przeznaczone były dla katedr chemicznych i fizycznych, oraz przy ul. Chopina, z przeznaczeniem dla Biblioteki Uniwersyteckiej. W latach 1948-1949 zainicjowano również budowę Obserwatorium Astronomicznego w Piwnicach.

W 1948 roku na uczelni realizowano studia na 22 kierunkach, a liczba studentów wynosiła wówczas około 3,1 tysiąca. Rozpoczęto organizację różnorakich konferencji i zjazdów, a także przeprowadzano doktoraty i habilitacje. Uniwersytet aktywnie uczestniczył w życiu kulturalnym Torunia. Niestety, w 1949 roku uczelnia znalazła się pod ścisłą kontrolą polityczną. W 1951 roku wydział Matematyczno-Przyrodniczy został podzielony na Wydział Biologii i Nauk o Ziemi oraz Matematyki, Fizyki i Chemii, a w 1953 roku zlikwidowano Wydział Prawa. W następnych latach znacznie ograniczono też kierunki studiów na Wydziale Humanistycznym, pozostawiając jedynie historię i polonistykę. Działania te miały bezpośredni związek z ówczesną sytuacją polityczną, co doprowadziło do odsunięcia kilku profesorów, w tym Henryka Elzenberga i Konrada Górskiego, od pracy dydaktycznej.

Po wydarzeniach październikowych w 1956 roku przywrócono do pracy odsuniętych akademików, a także zwiększono różnorodność struktury organizacyjnej. W 1958 roku zaktualizowano Wydział Prawa, a na przełomie lat 50. i 60. UMK nawiązał nowe kontakty z uczelniami zagranicznymi. W czerwcu 1959 roku pierwszy zagraniczny naukowiec, prof. Bertil Lindblad, otrzymał doktorat honoris causa od naszej uczelni.

W latach 60. zrealizowano budowę czterech domów studenckich oraz wielu nowych pawilonów obserwacyjnych w Piwnicach. W 1965 roku władze Torunia przekazały UMKfragment budynku znajdującego się przy placu Teatralnym, przeznaczonego dla potrzeb historycznych oraz ekonomii. W roku 1962 decyzją władz centralnych podjęto decyzję o sfinansowaniu budowy nowego kampusu akademickiego, będącego pierwszym tego typu w Polsce, a prace rozpoczęły się 9 czerwca 1967 roku. Kampus oddano do użytku 2 października 1973 roku.

W dekadzie 1966–1976 uniwersytet zrealizował znaczny rozwój, a budowa kampusu zbiegła się z obchodami 500-lecia urodzin Mikołaja Kopernika. Pierwszy etap budowy kampusu trwał do 1973 roku, a do użytku oddano nowe siedziby Biblioteki Uniwersyteckiej, Instytutu Biologii oraz Chemii, a także Aulę oraz Rektorat. Powstały nowe domy studenckie, dwa hotele asystenckie, stołówka oraz pomieszczenia przychodni lekarskiej. W Piwnicach zbudowano ośrodek radioastronomii, a Rok Kopernikański w 1973 roku znacznie zwiększył zainteresowanie UMK zarówno w Polsce, jak i za granicą. W 1968 roku powołano Instytut Ekonomiczny, który 10 lat później przekształcono w Wydział Nauk Ekonomicznych.

W latach 70. i 80. uczelnia wstrzymała wiele inwestycji, a podczas stanu wojennego część naukowców została odwołana. Ukończono również budowę gmachu Wydziału Nauk Ekonomicznych oraz radioteleskopu RT3 o wysokości 15 m, a także rozpoczęto budowę jego następcy – RT4.

Działalność UMK po 1989 roku

W 1989 roku nastały zmiany polityczne i społeczno-ekonomiczne, które wpłynęły na autonomię uniwersytetu oraz zasadnicze zasady jego funkcjonowania. Lata 90. to czas intensywnego rozwoju UMK w różnorodnych płaszczyznach. W 1991 roku oddano do użytku nowy gmach Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania. Kolejnym znaczącym krokiem było uruchomienie radioteleskopu RT4 w listopadzie 1994 roku oraz zakup obiektów na potrzeby Instytutu Pedagogiki i Katedry Logiki, a także klubu „Prząśniczka” dla Wydziału Sztuk Pięknych. Władze wojewódzkie przekazały również UMKbasztę Koci Łeb, w której zlokalizowano Instytut Filozofii. Rozpoczęto rozbudowę Biblioteki Uniwersyteckiej oraz budynek Wydziału Prawa i Administracji zmodernizowano.

Na początku września 1993 roku dokonano podziału Wydziału Matematyki, Fizyki i Chemii na trzy nowe odrębne wydziały: Fizyki i Astronomii, Matematyki i Informatyki oraz Chemii. Z Wydziału Humanistycznego wydzielono również Wydział Nauk Historycznych. 1 stycznia 1997 roku utworzono Centrum Astronomii, które objął prof. Aleksander Wolszczan. We wrześniu 1999 roku powstał również Wydział Filologiczny.

W XXI wieku UMK zyskało szereg nowych obiektów. Na ulicy Batorego powstał Wydział Nauk o Polityce i Bezpieczeństwie, a w byłej Toruńskiej Przędzalni Czesankowej Merinotex ulokowano Instytut Archeologii oraz Katedry Etnologii. W 2001 roku powstało Krajowe Laboratorium Fizyki Atomowej, Molekularnej i Optycznej. W tym samym roku uczelnia rozpoczęła organizację Festiwalu Nauki i Sztuki wraz z Towarzystwem Naukowym w Toruniu oraz Urzędem Miasta Torunia. 1 października 2001 roku zainaugurowano nowy Wydział Teologiczny, a 24 listopada 2004 roku miała miejsce fuzja z Akademią Medyczną im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy, co doprowadziło do utworzenia Collegium Medicum UMK. W 2006 roku oddano do użytku drugi budynek Wydziału Biologii i Nauk o Ziemi oraz powstał Wydział Nauk Pedagogicznych w 2007 roku, a w 2009 roku Wydział Politologii i Studiów Międzynarodowych. W 2011 roku zrealizowano inwestycję w nowe Collegium Humanisticum oraz Centrum Optyki Kwantowej. W 2012 roku stworzono Interdyscyplinarne Centrum Nowoczesnych Technologii oraz wzbogacono Akademickie Centrum Kultury i Sztuki „Od Nowa”. W 2019 roku uczelnia uzyskała status Uczelni Badawczej, a w 2020 roku dołączyła do konsorcjum Young Universities for the Future of Europe.

Struktura

Wydziały

Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, od 1 października 2019 roku, składa się z 16 wydziałów. Każdy z nich skoncentrowany jest na różnych dziedzinach nauki i oferuje szeroki wachlarz programów studiów. Oto szczegółowa lista tych wydziałów:

• Wydział Chemii,
• Wydział Filozofii i Nauk Społecznych,
• Wydział Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej,
• Wydział Humanistyczny,
• Wydział Matematyki i Informatyki,
• Wydział Nauk Biologicznych i Weterynaryjnych,
• Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania,
• Wydział Nauk Historycznych,
• Wydział Nauk o Polityce i Bezpieczeństwie,
• Wydział Nauk o Ziemi i Gospodarki Przestrzennej,
• Wydział Prawa i Administracji,
• Wydział Sztuk Pięknych,
• Wydział Teologiczny,
• Wydział Farmaceutyczny,
• Wydział Lekarski,
• Wydział Nauk o Zdrowiu (Collegium Medicum w Bydgoszczy).

Jednostki ogólnouczelniane i międzywydziałowe

Na uczelni funkcjonuje również szereg jednostek ogólnouczelnianych i międzywydziałowych, które wspierają interdyscyplinarne badania oraz innowacje:

• Krajowe Laboratorium Fizyki Atomowej, Molekularnej i Optycznej,
• Centrum Optyki Kwantowej,
• Interdyscyplinarne Centrum Nowoczesnych Technologii,
• Centrum Transferu Technologii,
• Instytut Medycyny Weterynaryjnej,
• Centrum Badań i Konserwacji Dziedzictwa Kulturowego (założone w 2023 roku).

Stacje badawcze

UMK posiada także rozbudowaną sieć stacji badawczych, które umożliwiają prowadzenie badań w różnych ekosystemach i warunkach naturalnych:

• Stacja Badawcza w Dobiegniewie nad Wisłą,
• Stacja Badawcza w Lasce i Drzewieżu na terenie Borów Tucholskich,
• Stacja Limnologiczna w Iławie,
• Stacja Badawcza w Popówce,
• Stacja w Koniczynce,
• Stacja w Bachotku,
• Stacja Polarna.

Obserwatorium Astronomiczne UMK

Uniwersytet dysponuje także Obserwatorium Astronomicznym, które jest kluczowym ośrodkiem do kształcenia studentów na Wydziale Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej. Obserwatorium jest miejscem, w którym prowadzone są badania kosmosu, a także działa na rzecz popularyzacji wiedzy o wszechświecie. Osobny artykuł poświęcony tej instytucji dostępny jest pod nazwą: Obserwatorium Astronomiczne UMK w Piwnicach.

Inne

Warto również wspomnieć o innych istotnych jednostkach związanych z uczelnią, takich jak:

• Uniwersyteckie Liceum Ogólnokształcące,
• Akademicko-naukowa sieć komputerowa TORMAN.

Baza uczelni

Kampus

Najważniejsze obiekty Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu zgrupowane są na terenie kampusu, który znajduje się na toruńskich Bielanach. Budowa tego miejsca rozpoczęła się już w latach 60. XX wieku i obecnie w jego obrębie można znaleźć istotne budynki administracyjne, część domów studenckich oraz wydziałowe placówki. Do tych obiektów należy także Akademickie Centrum Kultury i Sztuki „Od Nowa”. W 2013 roku w kampusie otwarte zostało Uczelniane Centrum Sportowe, usytuowane przy skrzyżowaniu ulic św. Klemensa i św. Józefa.

W ramach kampusu swoją siedzibę znalazły między innymi:

• Wydział Chemii,
• Wydział Biologii i Ochrony Środowiska,
• Wydział Nauk o Ziemi,
• Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania,
• Wydział Prawa i Administracji,
• Wydział Filozofii i Nauk Społecznych (Instytut Nauk Pedagogicznych ul. Lwowska 1 w starym budynku Wydziału Biologii oraz Instytut Badań Informacji i Komunikacji ul. Bojarskiego 1 w Collegium Humanisticum),
• Collegium Humanisticum, które jest siedzibą Wydziału Nauk Historycznych oraz stopniowo Wydziału Humanistycznego.

Dodatkowo na terenie kampusu znajdują się także Biblioteka Główna, Rektorat oraz Aula. W bliskiej odległości usytuowane są Wydział Teologii oraz Wydział Sztuk Pięknych. Wzdłuż ulicy Karola Olszewskiego umieszczone są Domy Studenckie nr 7, 8, 9, 10, 11, gdzie studenci mogą korzystać z dogodnych warunków do nauki oraz życia. W pobliskim rejonie, przy ulicy Reja, znajduje się również Dom Studencki nr 12.

Centrum

Obiekty reprezentacyjne Uniwersytetu Mikołaja Kopernika zlokalizowane są w sercu Torunia, w tym Collegium Maius oraz Collegium Maximum. W tym rejonie znajdują się także wydziały oraz część domów studenckich. Do wymienionych wydziałów należą:

• Wydział Humanistyczny (siedziba w gmachu Collegium Maius) przy ul. Fosa Staromiejska 3,
• Wydział Filozofii i Nauk Społecznych (obejmujący Instytut Filozofii, Instytut Psychologii oraz Instytut Socjologii) w Collegium Minus, ul. Fosa Staromiejska 1a,
• Wydział Matematyki i Informatyki, ul. Chopina,
• Wydział Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej (razem z Centrum Optyki Kwantowej) przy ul. Grudziądzkiej.

W otaczających ulicach Mickiewicza, Moniuszki, Słowackiego oraz Tujakowskiego znajdują się Domy Studenckie nr 1, 2, 3, 5 i 6.

Inne części miasta

W obrębie miasta, poza głównymi kampusami, swój adres ma także Wydział Nauk o Polityce i Bezpieczeństwie, który mieści się przy ul. Batorego oraz część Wydziału Nauk Historycznych. Dodatkowo część jednostek Wydziału Nauk Historycznych, w tym Instytut Archeologii, zlokalizowana jest przy Szosie Bydgoskiej, na terenie dawnej fabryki Merinotex. Niektóre oddziały Wydziału Sztuk Pięknych znajdują się przy ul. Sienkiewicza (Zakład Edukacji Artystycznej) oraz na Szosie Bydgoskiej (Zakład Rysunku i Zakład Rzeźby).

UMK w liczbach

„Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, będący najstarszą oraz największą uczelnią w regionie, ma do zaoferowania wiele. W chwili obecnej uczelnia oferuje 71 kierunków studiów w Toruniu oraz 10 kierunków w Collegium Medicum. W roku akademickim 2018/2019 zainaugurowano działalność Centrum Weterynarii.

Na Uniwersytecie kształci się ponad 32 tysiące studentów w różnych formach edukacji: studiach dziennych, zaocznych, doktoranckich oraz podyplomowych. Zatrudnionych jest tutaj >4360 pracowników, w tym 2222 nauczycieli akademickich, wśród których 610 zdobyło tytuł naukowy profesora lub stopień doktora habilitowanego, a także 1144 doktorów i 468 magistrów czy lekarzy.

Uczelnia dysponuje prawami do prowadzenia studiów doktoranckich w 21 dyscyplinach, w tym od roku akademickiego 2010/2011 uruchomiono interdyscyplinarne studia doktoranckie z zakresu nauk ścisłych i przyrodniczych. Oprócz tego, prowadzi 130 kursów i programów studiów podyplomowych, a także studia MBA na Wydziale Nauk Ekonomicznych i Zarządzania. Uniwersytet jest także miejscem działalności ponad 100 kół studenckich.

Do dyspozycji studentów oraz pracowników dostępne są bogate zbiory w Bibliotece Uniwersyteckiej, która oferuje ponad milion książek, 500 tysięcy czasopism oraz prawie milion jednostek zbiorów specjalnych, w tym rękopisy, mikrofilmy oraz materiały audio-wizualne. Dodatkowo, w zasobach Biblioteki Medycznej w Bydgoszczy znajduje się ponad 100 tysięcy woluminów. Ważnym elementem systemu biblioteczno-informacyjnego jest także Biblioteka Brytyjska UMK, która działa przy współpracy z British Council.

Rektorzy Uniwersytetu Mikołaja Kopernika

Poczet rektorów

W historii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu pełniło wiele znaczących osób funkcję rektora. Oto lista rektorów, którzy kierowali uczelnią w poszczególnych latach:

• prof. dr hab. Ludwik Kolankowski (1945–1948),
• prof. dr hab. Karol Koranyi (1948–1951),
• prof. dr Leon Kurowski (1951–1952),
• prof. dr hab. Antoni Basiński (1952–1956),
• prof. dr hab. Henryk Szarski (1956–1959),
• prof. dr Stanisław Jaśkowski (1959–1962),
• prof. dr inż., dr h.c. Antoni Swinarski (1962–1965),
• prof. dr, dr h.c. Witold Łukaszewicz (1965–1975),
• prof. dr hab. Wiesław Woźnicki (1975–1978),
• prof. dr hab. Ryszard Bohr (1978–1981),
• prof. dr hab. Stanisław Tadeusz Dembiński (1981–1982),
• prof. dr hab. Jan Kopcewicz (1982–1984),
• prof. dr hab. Stanisław Łęgowski (1984–1987),
• prof. dr hab. Jan Kopcewicz (1987–1990),
• prof. dr hab. Sławomir Kalembka (1990–1993),
• dr hab. Andrzej Jamiołkowski, prof. UMK (1993–1999),
• prof. dr hab. Jan Kopcewicz (1999–2005),
• dr hab. Andrzej Jamiołkowski, prof. UMK (2005–2008),
• prof. dr hab. Andrzej Radzimiński (2008–2012),
• prof. dr hab. Andrzej Tretyn (2012–2020),
• prof. dr hab. Andrzej Sokala (2020–2024),
• prof. dr hab. Andrzej Tretyn (od 2024).

Władze uczelni

Obecne władze rektorskie na kadencję 2024–2028 obejmują kluczowe stanowiska, które decydują o kierunkach rozwoju Uniwersytetu.

Stanowisko	Imię oraz nazwisko
Rektor	prof. dr hab. Andrzej Tretyn
Prorektor ds. nauki	dr hab. Adam Kola, profesor UMK
Prorektorka ds. kontaktów międzynarodowych	dr hab. Magdalena Barwiołek, profesor UMK
Prorektor ds. Collegium Medicum	prof. dr hab. Dariusz Grzanka
Prorektorka ds. promocji i współpracy z otoczeniem społeczno-gospodarczym	dr hab. Joanna Kucharzewska, profesor UMK
Prorektor ds. kadrowych i polityki finansowej	dr hab. Radosław Sojak, profesor UMK
Prorektorka ds. studenckich i kształcenia	dr hab. Monika Wałachowska, profesor UMK

Wykładowcy i absolwenci

Temat ten odnosi się do dwóch ważnych grup, które mają wpływ na rozwój oraz renomę uczelni. Wykładowcy Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu są kluczowymi postaciami, które nie tylko przekazują wiedzę, ale również prowadzą badania naukowe. Z drugiej strony, absolwenci tej uczelni przyczyniają się do tworzenia jej reputacji poprzez swoje osiągnięcia zawodowe oraz społeczny wpływ.

Działalność promocyjna uczelni

Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu od wielu lat angażuje się w różnorodne inicjatywy promujące edukację i kulturę. Wśród tych przedsięwzięć znajduje się cykliczna impreza zatytułowana Ogólnopolskie Targi Ofert Edukacji Akademickiej, która organizowana jest od 1994 roku. Celem tego wydarzenia jest dotarcie do młodzieży szkół średnich, oferując im możliwość zapoznania się z bogatą ofertą edukacyjną uczelni.

Również od 2001 roku uniwersytet we współpracy z Urzędem Miasta Torunia oraz Towarzystwem Naukowym w Toruniu organizuje Festiwal Nauki i Sztuki, który trwa cztery dni. To wyjątkowe wydarzenie ma na celu popularyzację i promocję nauki oraz sztuki wśród mieszkańców Torunia oraz okolicznych regionów.

---

Oceń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

---