Collegium Maximum Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu

---

Historia

Budowa

Od 1897 roku w Toruniu działał oddział Banku Rzeszy, którego siedziba znajdowała się w historycznej kamienicy na rogu ulic Bankowej oraz Żeglarskiej. Z chwilą, gdy placówka zyskała status oddziału głównego, odpowiedzialnego za prowadzenie mniejszych filii w Chełmnie, Chełmży oraz Lidzbarku, w 1905 roku podjęto decyzję o budowie nowego, większego gmachu.

Na nowe lokum wybrano działkę zlokalizowaną na zachód od staromiejskiego kompleksu, teren ten został przygotowany poprzez likwidację murów miejskich i zasypanie fosy. Dlatego też pobliska ulica nosi nazwę Fosa Staromiejska. Działa ta była jedną z nielicznych niezabudowanych parceli uzyskanych w ten sposób, ponieważ w okolicy powstały już różne ważne obiekty, takie jak kościół garnizonowy (wybudowany w 1897), landratura (1901), Teatr Miejski (1903) oraz kościół św. Szczepana (1904). W tym samym czasie kontynuowano budowę gmachu Szkoły Przemysłowej.

Zarządzenie budowy zlecono młodemu architektowi z Berlina, Juliusowi Habichtowi, który pracował w biurze budowlanym Reichsbanku. Wykonanie prac budowlanych powierzone zostało przedsiębiorstwu Knoch&Kallmeyer z Halle. Budowla zaprojektowana przez Habichta łączy styl z niderlandzkim renesansem i składa się z trzech kondygnacji, na które nałożono potężny pułap w postaci strzelistego, dwuspadowego dachu.

Gmach wyróżnia się niemalże równą wysokością do reszty budynków. Ma prostokątny plan, z elewacjami wschodnią i zachodnią, które są dwa razy dłuższe od elewacji północnej i południowej. Wejście główne, na które składa się łuk koszowy, usytuowane jest w centralnej osi południowej elewacji, która jest najbogatsza w detale. Całość zdobi balkon, który spoczywa na czterech filarach. Najbardziej wyspecjalizowanym elementem elewacji jest jej szczyt, podzielony na cztery poziomy, z których każdy ma unikalne zdobienia oraz owalne medaliony z lwami. Na samym wierzchołku stoi alegoria Fortuny, reprezentująca szczęście, której metalowa figura, przedstawiająca kobietę z odkrytym biustem, ma wysokość 2,90 m.

Fasady wschodnia i zachodnia, mimo że ośmioosiowe, różnią się od siebie. Fasada wschodnia jest asymetryczna, z witrażami w podwójnych oknach oraz dwoma balkonami, które znajdują się na poziomach pierwszego i drugiego piętra, natomiast fasada zachodnia charakteryzuje się dużymi oknami oraz bardziej tradycyjnymi prostokątnymi oknami na wyższych kondygnacjach. Te ostatnie mają typowe zamknięcia o cechach stylu arkadowego, pośród których znajdują się przerwane tympanony z medalionem w centrum. Zewnętrzne ściany wykończone zostały z pomocą skalnych ciosów wulkanicznych.

W związku z wymaganiami ówczesnych władz Banku Rzeszy, budynek ten musiał include sala operacyjna na parterze oraz mieszkania dla dyrektora, głównego kasjera i innych pracowników.

Przebudowy

W latach 70. XX wieku miała miejsce najważniejsza przebudowa, która znacząco zmieniła charakter neorenesansowego budynku. Dzięki projektowi artysty plastyka Henryka Sobczyka, przeprowadzono gruntowne prace modernizacyjne, szczególnie w zakresie sali operacyjnej, w której zamontowano nowoczesny podwieszany sufit z płyt pilśniowych, obniżając jego wysokość do 2,20 m, co stanowiło połowę pierwotnej wysokości.

W trakcie tej modernizacji zainstalowano dodatkowe stalowe dźwigary i drewniane maszty. Fundamentalną zmianą było pokrycie ścian trawertynem oraz pomalowanie sufitów na biało. Niestety, to działanie przyczyniło się do zniszczenia oryginalnych sztukaterii i lamperii. W 1995 roku przeprowadzono działania konserwatorskie, które miały na celu przywrócenie pierwotnego charakteru gmachu. Zdemontowano wówczas podwieszany sufit, a także wysmuklono filary oraz odtworzono sztukaterie. Na ścianach położono nową kamienną okładzinę, a posadzka została wymieniona na nową.

Obecnie w dobrym stanie zachowała się klatka schodowa z oryginalną posadzką oraz witrażami, jak również westybul. Cały obiekt uznawany jest za zabytek i znajduje się w gminnej ewidencji zabytków pod numerem 2108.

Użytkowanie

Budowla, która obecnie nosi nazwę Collegium Maximum, ma bogatą historię. Pierwszym instytucjonalnym użytkownikiem tego imponującego gmachu był Bank Rzeszy, który sprawował swoje funkcje przez niemal całe 100 lat. Z tego powodu sąsiadujący z budynkiem plac zyskał miano placu Bankowego, który w dzisiejszych czasach znany jest jako plac Rapackiego.

Po Banku Rzeszy, gmach przeszedł w ręce kolejnych właścicieli. W jego historii znajdowały się: Polska Krajowa Kasa Pożyczkowa oraz Bank Polski. W czasie II wojny światowej budynek ponownie znajdował się pod zarządem Reichsbanku. Po wojnie przejął go ponownie Bank Polski, a w 1952 roku stał się siedzibą Narodowego Banku Polskiego.

W 2003 roku budynek został przekazany Uniwersytetowi Mikołaja Kopernika. Od tego momentu Collegium Maximum zaczęło pełnić funkcje reprezentacyjne i stało się miejscem, w którym mieści się Uczelniane Centrum Informatyczne oraz Muzeum Uniwersyteckie.

---

Oceń: Collegium Maximum Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu

---