Collegium Maius Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu

---

Historia

Lata 1905–1945

W końcu XIX wieku rozpoczęły się prace rozbiórkowe północnej części toruńskich murów miejskich, co umożliwiło stworzenie przestrzeni dla nowoczesnych obiektów publicznych. Na tym terenie zbudowano m.in. Teatr Miejski. W 1905 roku, pomiędzy basteją Koci Ogon a wylotem ulicy Franciszkańskiej, zainaugurowano budowę Szkoły Przemysłowej (Gewerbeschule), która miała trwać dwa lata.

Projekt, stworzony przez miejskiego radcę budowlanego G. Colleya, został zrealizowany w formie 25-osiowego gmachu neogotyckiego, z czerwonej cegły, który przyjął kształt litery L. Fasada, zwrócona w kierunku ulicy Wały Sikorskiego, charakteryzuje się ozdobnymi ryzalitami, które zdobią trzyosiowe szczyty. Z kolei od strony Starego Miasta znajduje się mały dziedziniec, ze wschodnim skrzydłem z prominentnym wejściem. W konstrukcji Collegium Maius zniszczono także basztę o numerze 27, co stworzyło pole do realizacji nowych pomysłów architektonicznych.

Charakterystycznym elementem gmachu stały się ostrołukowe okna, które dobrze doświetlają wnętrze, a elewacje wzbogacono o różnorakie detaliczne zdobienia, takie jak blendy oraz fryzy. Reprezentacyjna klatka schodowa opiera się na solidnych kamiennych kolumnach, a również we wnętrzach zastosowano różnorodne sklepienia krzyżowe.

Interesującym odkryciem, dokonanym podczas prac konserwatorskich w latach 2007–2008 w auli, była obecność czternastu warstw malarskich, w tym trzech o szczególnym znaczeniu artystycznym. Najstarsza warstwa, pochodząca z początku XX wieku, zawierała neogotyckie akcenty, częściowo złocone wimpergi oraz secesyjne ornamenty roślinne flankowane pinaklami. Dwie kolejne, powstały w okresie międzywojennym, przedstawiają motywy heraldyczne, w tym herby Pomorza i województwa chełmińskiego.

Lata 1914–1939

Kiedy wybuchła I wojna światowa, budynek został przekształcony w lazaret. Po tym, jak Toruń został zajęty przez wojska polskie, umieszczono w nim pomorski Urząd Wojewódzki. Chociaż początkowo miało to być rozwiązanie tymczasowe, urzędowanie trwało tam aż do 1939 roku. W głównej sali ozdobiono ściany przestrzenną dekoracją imitującą boazerię, a w wyższych partiach zamieszczono herby Pomorza oraz województwa chełmińskiego na przemian z wizerunkami innych herbów.

W 1925 roku przy Collegium Maius odsłonięto pomnik Stefana Łaszewskiego, który był pierwszym wojewodą pomorskim. Na ścianach znajdują się także malowidła przedstawiające symbolicznie postaci kobiece oraz dynamiczne obrazy budowy mostu przez rzekę.

Lata 1939–1945

W Polsce okupowanej przez Niemców, aulę przekształcono, umieszczając w dawnym budynku dyrekcję Policji, a od 1944 roku działał tam także posterunek SS. Malowidła na ścianach auli ponownie przerobiono, dodając herby miast z regionu Gdańsk-Prusy Zachodnie, a także elementy faszystowskie, takie jak godło III Rzeszy oraz swastyki.

Po 1945

Wrzesień 1945 roku przyniósł powołanie Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, który zyskał w swoje władanie gmach dawnej Szkoły Przemysłowej. Collegium Maius stało się pierwszą siedzibą rektora uczelni, funkcję tę pełnił przez 28 lat, aż do ukończenia budowy uniwersytetu na Bielanach, gdzie zrealizowano nowe projekty, w tym rektorat. Budynek przez długi czas był siedzibą Wydziału Humanistycznego, a od 1999 roku został przekształcony w Wydział Filologiczny.

W 1997 roku odsłonięto odbudowany pomnik Stefana Łaszewskiego, zniszczony podczas wojny, a w 2008 roku na murach wydziału umieszczono tablicę pamiątkową dedykowaną Zbigniewowi Herbertowi, uczącym się tam w latach 1947–1951. W 2005 roku obiekt został wpisany do rejestru zabytków, co podkreśla jego znaczenie w historii regionu oraz uczelni.

---

Oceń: Collegium Maius Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu

---