Kampus Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu

---

Historia

Pomysł na stworzenie kampusu na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu zrodził się w 1945 roku. Już w marcu 1962 roku władze centralne podjęły decyzję o finansowaniu tej inwestycji, która miała być związana z obchodami 500-lecia urodzin Mikołaja Kopernika. Pierwsze wizje budowlane zostały zaprezentowane w 1967 roku, a projekt opracował zespół architektów z Pracowni Urbanistyczno-Architektonicznej S-77, kierowany przez docenta Ryszarda Karłowicza. Realizacja budowy kampusu była częścią programu obchodów, które skupiały się na uświetnieniu postaci wybitnego astronoma. Była to kluczowa inwestycja rządowa mająca na celu uhonorowanie zasług Mikołaja Kopernika.

Budowa została podzielona na trzy etapy: pierwszy trwał od 1967 do 1973, drugi od 1973 do 1976, a trzeci od 1976 do 1980 roku. Rozpoczęcie prac budowlanych miało miejsce 9 czerwca 1967 roku. Kampus otwarto 2 października 1973 roku, a w ceremonii uczestniczył premier Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, Piotr Jaroszewicz. To wydarzenie miało szczególne znaczenie, gdyż był to pierwszy kompleks tego typu w Polsce.

Koszty budowy pierwszego etapu sięgnęły ponad 540 milionów złotych. W obawie przed niedoborem funduszy na dalsze etapy, zaplanowano zakończenie kluczowych obiektów już w ramach pierwszego etapu, takich jak budynki ogólnouczelniane (rektorat, biblioteka), instytut naukowo-dydaktyczny (Instytut Chemii oraz Wydział Biologii i Nauk o Ziemi), a także domy studenckie, hotele asystenckie, stołówkę, przychodnię zdrowia oraz sale gimnastyczne. W latach 90. XX wieku kampus przeszedł szereg rozbudów.

W czerwcu 2014 roku kampus został połączony z centrum Torunia nowoczesną linią tramwajową, co ułatwiło dostęp. 20 stycznia 2020 roku miasteczko akademickie otrzymało status zabytku, co dodatkowo podkreśla jego znaczenie w polskiej architekturze.

W 1990 roku Międzynarodowe Stowarzyszenie Planistów i Urbanistów w Holandii uznało toruński kampus za jedno z najwybitniejszych dzieł późnego modernizmu w Europie Środkowej. Natomiast w 2018 roku znalazł się na prestiżowej liście stu najważniejszych budynków stulecia według miesięcznika „Architektura Murator”. Kampus Uniwersytetu Mikołaja Kopernika jest zatem nie tylko miejscem nauki, lecz również symbolem nowoczesnej architektury i dziedzictwa kulturowego Polski.

Architektura

Kampus Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu został starannie zaprojektowany, by przestrzenna dyspozycja tego miejsca podkreślała znaczenie nauki oraz rolę uniwersytetu jako świątyni wiedzy. W jego centrum znajdują się monumentalne schody tarasowe, które są nie tylko funkcjonalne, ale także estetycznie zwracają uwagę na wyjątkowość tej architektury.

Na terenie kampusu, na placu-parkingu, uwagę przyciąga pomnik „De revolutionibus”, który w harmonijny sposób wkomponowano w otoczenie. Centrum kampusu, znane jako Forum Główne, jest esencją życia akademickiego. W jego centralnym punkcie znajduje się lustro wodne, które pełni funkcję nawilżacza powietrza oraz stanowi rezerwuar dla potrzeb przeciwpożarowych.

W skład Forum Głównego wchodzą kluczowe budynki: aula i rektorat znajdują się po stronie południowej, natomiast biblioteka zajmuje północną część, a Instytut Chemii ulokowany jest po zachodniej stronie. Wschodnia część tego obszaru jest zaprojektowana jako wolna przestrzeń, stwarzająca otwarte połączenie z budynkami strefy mieszkaniowo-socjalnej.

Przestrzeń kampusu została zaaranżowana z myślą o przyszłej rozbudowie, co oznacza, że istnieje możliwość włączenia nowych obiektów. Architektoniczne rozwiązania rozplanowano na dwóch głównych osiach: mieszkalno-socjalnej (od auli UMK do uliczki przy klubie studenckim „Od Nowa”) oraz dydaktyczno-naukowej (od rektoratu do biblioteki i wydziałów). Jedynie Forum Główne ma ograniczone możliwości rozwoju. Na kampusie znajdują się także domy i hotele studenckie, usytuowane na tzw. Małym Forum.

Budynki wchodzące w skład kampusu

Kampus Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu obejmuje różnorodne budynki, które przyczyniają się do tworzenia unikalnej atmosfery edukacyjnej. Jednym z najważniejszych obiektów jest Aula, zaprojektowana przez Marka Różańskiego, zlokalizowana w bezpośrednim sąsiedztwie Forum Głównego. Budowę rozpoczęto we wrześniu 1969 roku, a zakończono 31 grudnia 1972 roku. W auli znajduje się imponująca fasada, która została wzbogacona o panneau autorstwa Stefana Knappa, odsłonięte 5 lutego 1973 roku. Kompozycja składa się z 255 kwadratowych elementów różnej wielkości, które tworzą portret Mikołaja Kopernika. Aula jest także połączona z rektoratem poprzez eleganckie patio z daszkiem.

Rektorat, zaprojektowany przez tego samego architekta, znajduje się również przy Forum Głównym. Prace nad tym obiektem rozpoczęły się w marcu 1969 roku, a zakończyły 31 grudnia 1971 roku, co czyni go istotnym miejscem w infrastrukturze uniwersytetu.

Bardzo ważnym budynkiem jest również Biblioteka Uniwersytecka, którą zaprojektował Witold Benedek. Przeprowadzono przenosiny biblioteki z ulicy Fryderyka Chopina 12. Budowę rozpoczęto w marcu 1969 roku, a zakończono w 1971 roku, a oddanie do użytku miało miejsce w 1973 roku. W późniejszym okresie, w latach 1987–1992, dobudowano nowe przestrzenie magazynowe.

W skład kampusu wchodzą także budynki wydziałów, w tym:

• Budynek Wydziału Chemii – zaprojektowany przez Józefa Łuckiego i Andrzeja Jaworskiego, oddany do użytku 31 grudnia 1972 roku,
• Budynek Wydziału Nauk Biologicznych i Instytutu Nauk Pedagogicznych – dzieło Bogdana Popławskiego, otwarty 30 listopada 1973 roku po rozpoczęciu budowy we wrześniu 1972 oraz z rozbudową w 2002 roku,
• Budynek Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania – oddany do użytku w 1991 roku,
• Budynek Wydziału Prawa i Administracji – dostępny od końca lipca 2000 roku, charakteryzujący się fasadą w stylu „Harmonijki”,
• Budynek Wydziału Teologicznego – przekształcona stołówka na potrzeby wydziału w latach 2007–2008,
• Collegium Humanisticum – zaprojektowane przez Stefana Kuryłowicza, oddane do użytku w 2011 roku.

Obecność Interdyscyplinarnego Centrum Nowoczesnych Technologii, które zostało uruchomione w 2013 roku, oraz zaplecza sportowego, które oddano do użytku w latach 70., świadczy o zaangażowaniu uczelni w rozwój infrastruktury. Uniwersyteckie Centrum Sportowe, otwarte 27 września 2013 roku, powstało w odpowiedzi na potrzebę wsparcia studentów, zapewniając różnorodne obiekty sportowe, w tym halę sportowo-widowiskową oraz basen.

W kampusie znajdują się również domy studenckie, zaprojektowane przez Wincentego Szobera, oddane do użytku na początku lat 70-tych, oraz klub studencki Od Nowa, otwarty w 1983 roku. Warto wspomnieć o hotelach asystenckich, również autorstwa Szobera; pierwszy z nich rozpoczęto budować 11 grudnia 1968 roku, a drugi 14 kwietnia 1969 roku.

Na zakończenie, budynek przy ul. Jurija Gagarina 39 od 7 maja 2022 roku stał się siedzibą Instytutu Psychologii UMK oraz Katedry Kognitywistyki, po wcześniejszym użytkowaniu na potrzeby Akademii Przychodni Lekarskiej.

---

Oceń: Kampus Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu

---