Biblioteka Uniwersytecka w Toruniu

---

Lokalizacja

Biblioteka Uniwersytecka w Toruniu jest usytuowana w zachodnim rejonie miasta.

Znajduje się w dzielnicy Bielany, a dokładny adres to ul. Gagarina 13.

Charakterystyka

Biblioteka Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, znana również jako Biblioteka UMK, stanowi kluczowy element biblioteczno-informacyjnej sieci uczelni, której częścią są również Biblioteka Medyczna Collegium Medicum w Bydgoszczy oraz liczne biblioteki wydziałowe i instytutowe. Powstała w 1945 roku, została otwarta dla studentów i pracowników naukowych 10 maja 1947 roku.

W okresie od 1945 do 1947 roku, Biblioteka miała swoją siedzibę w gmachu Towarzystwa Naukowego w Toruniu, a w 1947 roku przeniosła się do samodzielnego budynku przy ulicy Chopina. W 1973 roku, w odpowiedzi na rosnące potrzeby użytkowników, została przemieszczona do nowego obiektu zlokalizowanego w miasteczku akademickim na Bielanach.

Od momentu swojego powstania, biblioteka regularnie otrzymuje egzemplarz obowiązkowy. W 2002 roku, doceniana za swoje osiągnięcia, otrzymała medal Bibliotheca Magna Perennisque, przyznawany przez Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich. W 2005 roku powstało Muzeum Uniwersyteckie w Toruniu, które funkcjonuje w ramach struktury Biblioteki.

W zakresie swoich specjalizacji, Biblioteka UMK gromadzi zbiory dotyczące regionaliów, Toruniensiów, Pomeranic, Baltica, Vilniana, Copernicana oraz zbiorów związanych z emigracją.

Historia

Historia Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu jest nieodłącznie związana z utworzeniem Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Obie te instytucje zostały powołane do życia na mocy dekretu z dnia 24 sierpnia 1945 roku, a formalne otwarcie miało miejsce 1 września tego samego roku. Początkowo Biblioteka dzieliła miejsce z Książnicą Kopernikańską, która mieściła się przy ulicy Wysokiej. Na czołowej pozycji w zarządzie obu bibliotek znajdował się dr Stefan Burhardt, który pełnił funkcję dyrektora. W celu adaptacji zbiorów Książnicy do uniwersyteckich wymogów, znacznie rozbudowano główną czytelnię, a szczególny nacisk położono na dział bibliograficzny.

Dodatkowo, wprowadzono nowe przestrzenie, takie jak czytelnia profesorska oraz gabinet sztuki, a także rozpoczęto działalność działu muzyki i kartografii. Pomimo wspólnej działalności, obie biblioteki prowadziły oddzielne księgi akcesji i inwentarze, a także dysponowały własnymi budżetami. Warto zaznaczyć, że przedwojenny dyrektor Książnicy, Zygmunt Mocarski, był zwolennikiem integracji obydwu jednostek, co tworzyło pewną wizję biblioteki uniwersyteckiej w ramach biblioteki publicznej. Nie udało się jednak zrealizować planu połączenia bibliotek, który został opracowany przez rektora Ludwika Kolankowskiego oraz profesorów Tadeusza Czeżowskiego i Karola Koranyego, ani dokonać przeniesienia Książnicy do nowego gmachu Biblioteki Uniwersyteckiej.

Gmachy

Można wspomnieć o osobnym artykule: Budynek Wydziału Matematyki i Informatyki UMK w Toruniu. W latach 1945–1947 biblioteka nie dysponowała własnym budynkiem, co zmuszało bibliotekarzy do ratowania porzuconych zbiorów. Zbiory pochodzenia poniemieckiego oraz te zatrzymane na potrzeby biblioteki stały się fundamentem dla przyszłych zasobów Biblioteki Uniwersyteckiej. W styczniu 1947 roku, po uzyskaniu nowego budynku przy ulicy Chopina 12/18, rozpoczął się intensywny rozwój biblioteki, a uroczyste otwarcie miało miejsce 10 maja 1947 roku. Pracownicy biblioteki zaczęli pracować nad rozwojem rosnącego księgozbioru. Od 1948 roku książki zaczęły napływać również przez system egzemplarza obowiązkowego, co stworzyło początki zorganizowanej struktury biblioteki.

W kolejnych latach Biblioteka zainicjowała działalność związaną z popularyzacją kultury, powołując do życia oddział informacyjno-bibliograficzny i opracowując różnego rodzaju bibliografie oraz katalogi wyborowe. W 1952 roku ustanowiono nową strukturę organizacyjną, co przyczyniło się do stabilizacji i dalszego rozwoju biblioteki. Jednakże rosnący księgozbiór zainicjował problemy z dostępnością przestrzeni magazynowej, które zostały rozwiązane w 1973 roku wraz z przeprowadzką do nowego gmachu na terenie miasteczka akademickiego przy ul. Gagarina 13. Toruń, obchodząc rocznicę kopernikańską, otrzymał zgodę na budowę nowoczesnego kampusu uniwersyteckiego, w sercu którego zlokalizowana została Biblioteka.

Komputeryzacja

W latach 1993–1997 przeprowadzono znaczącą komputeryzację procesów związanych z opracowaniem i udostępnianiem zbiorów. Od roku 2002 Biblioteka Uniwersytecka współtworzy centralny katalog polskich bibliotek naukowych i akademickich – NUKAT. Dnia 2 grudnia 2005 roku, z ogromną radością, otwarto Kujawsko-Pomorską Bibliotekę Cyfrową. Dzięki temu systemowi, opisy bibliograficzne dokumentów cyfrowych w KPBC można wyszukiwać w serwisie Federacji Bibliotek Cyfrowych. W 2012 roku z kolei uruchomiono repozytorium instytucjonalne UMK, które ma na celu gromadzenie oraz popularyzację bieżącej produkcji naukowej uczelni.

Członkostwo i wyróżnienia

Biblioteka Uniwersytecka w Toruniu jest aktywnym członkiem Konsorcjum Bibliotek Naukowych Regionu Kujawsko-Pomorskiego oraz Konsorcjum Polskich Bibliotek Cyfrowych. Została odznaczona medalem „Bibliotheca Magna Perennisque” w uznaniu za swoje osiągnięcia i wkład w rozwój polskiego bibliotekarstwa.

Zbiory

Biblioteka Uniwersytecka w Toruniu dysponuje bogatymi i różnorodnymi zbiorami, które są kluczowym elementem jej działalności. Wśród zasobów można znaleźć wiele cennych kolekcji, takich jak rękopisy czy stare druki. Dodatkowo warto zwrócić uwagę na kolekcje muzyczne, graficzne, kartograficzne oraz dokumenty związane z życiem społecznym.

Według danych na dzień 31 grudnia 2011 roku, stan zbiorów wygląda następująco:

• 1 191 821 książek,
• 574 465 czasopism,
• 467 691 jednostek zbiorów specjalnych, w tym:
• 72 367 rękopisów,
• 54 945 starych druków,
• 87 562 druków muzycznych,
• 9 895 dokumentów kartograficznych,
• 159 599 dokumentów życia społecznego,
• 70 805 dokumentów graficznych,
• 11 141 materiałów audiowizualnych.

Osobno warto zaznaczyć znaczenie Srebrnej Biblioteki księcia Albrechta Hohenzollerna oraz jego żony Anny Marii, która podkreśla kulturowe i historyczne znaczenie zbiorów tej instytucji. Przyczyniają się one do zachowania dziedzictwa zarówno narodowego, jak i lokalnego.

Wydawnictwa

W Pracowni Pomorzoznawczej powstają różnorodne bibliografie, które mają na celu dokumentowanie bogatej historii Pomorza. Do najbardziej istotnych należą: kontynuacja Bibliografii historii Pomorza Wschodniego i Zachodniego, jej edycja publikowana regularnie w Zapiskach Historycznych, oraz Bibliografia miasta Torunia. Dodatkowo, współpraca z Instytutem Herdera w Marburgu skutkuje powstaniem Bibliographie zur Geschichte Pommerns oraz Bibliographie zur Geschichte Ost- und Westpreussens.

Biblioteka Uniwersytecka w Toruniu nie tylko prowadzi prace badawcze, ale także publikuje cenne materiały. W ramach tych działań, wydaje serię pt. „Archiwum Emigracji. Źródła i materiały do dziejów emigracji polskiej w XX wieku”. Ponadto, biblioteka jest odpowiedzialna za czasopismo pod tym samym tytułem – „Archiwum Emigracji. Studia, szkice dokumenty”, które stanowi ważne źródło wiedzy oraz analizy zjawiska emigracji.

Oprócz tego, regularnie tworzone są katalogi wystaw oraz różnorodne opracowania związane z posiadanymi zbiorami, które jeszcze bardziej wzbogacają wiedzę o historii Pomorza i dziejach emigracyjnych Polaków.

Projekty

Biblioteka Uniwersytecka w Toruniu jest aktywnym uczestnikiem licznych projektów, które mają charakter zarówno krajowy, jak i międzynarodowy. Wśród tych inicjatyw można wymienić takie programy jak EBIB, BIBWEB, KARO, NUKAT, Tempus, Dedicate, Communia, ENRICH, e-LIS oraz EIFL-OA. Każdy z tych projektów przyczynia się do rozwoju i modernizacji zasobów bibliotecznych oraz poszerzenia dostępu do wiedzy.

Dodatkowo, Biblioteka Uniwersytecka koordynuje ważny projekt regionalny, którym jest Kujawsko-Pomorska Biblioteka Cyfrowa. Projekt ten ma na celu cyfryzację oraz udostępnienie lokalnych zbiorów w Internecie, co ułatwia dostęp do informacji mieszkańcom regionu Kujawsko-Pomorskiego.

Dyrektorzy

W historii Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu nie można pominąć kluczowej roli jej dyrektorów, którzy w znaczący sposób przyczynili się do rozwoju tej instytucji.

Imię i Nazwisko Dyrektora	Okres Pełnienia Funkcji
dr Stefan Burhardt	1945–1949
prof. Ludwik Kolankowski	1949–1955
dr Edmund Józefowicz	1956–1957
dr Maria Puciatowa	1955–1973
dr Edmund Józefowicz	1973–1974
dr Henryk Łapiński	1974
dr Bohdan Ryszewski	1974–1986
mgr Stefan Czaja	1986–2003
mgr Anna Bogłowska	2003
dr hab. Mirosław Supruniuk	2004–2010
dr Krzysztof Nierzwicki	od 2010

Każdy z tych dyrektorów wniósł swój wkład w budowanie i kształtowanie kierunków działalności biblioteki, co miało wpływ na jej dzisiejszy kształt.

Bibliotekarze uniwersytetu

W Bibliotece Uniwersyteckiej w Toruniu pracuje zespół wykwalifikowanych specjalistów, którzy wnoszą cenny wkład w rozwój instytucji. Oto niektórzy z nich:

• dr Stefan Burhardt (historyk, muzykolog),
• dr Henryk Baranowski (bibliograf),
• prof. dr hab. Bohdan Ryszewski (historyk i archiwista),
• mgr Urszula Zaborska (bibliograf),
• dr Maria Śliwińska (specjalista informacji),
• mgr Bożena Bednarek-Michalska (specjalistka informacji, bibliotekarka cyfrowa) – profil cytowań w Google,
• mgr Stefan Czaja (historyk).

Wszystkie te osoby odgrywają kluczową rolę w zarządzaniu zbiorami oraz wsparciu badań akademickich.

---

Oceń: Biblioteka Uniwersytecka w Toruniu

---