Antoni Swinarski

---

Życiorys

Antoni Swinarski przyszedł na świat jako syn Emila Swinarskiego, lekarza oraz Marii Radońskiej, oboje byli zaangażowani w polski ruch patriotyczny. Uczył się w Państwowym Gimnazjum im. Kopernika w Toruniu. Po jego ukończeniu w 1928 roku rozpoczął studia chemiczne na Uniwersytecie Poznańskim. Po roku nauki przeniósł się na Wydział Politechniczny Uniwersytetu w Tuluzie, gdzie mógł zgłębiać swoją pasję pod okiem noblisty, Paula Sabatiera, kończąc studia z dyplomem inżyniera chemika w 1933 roku. Po pięciu latach od uzyskania tytułu nostryfikował go na Politechnice Warszawskiej.

W 1934 roku rozpoczął pracę w Cukrowni Janikowo, aby później zająć się laboratorium w Fabryce Chemicznej Koncernu „Dr R. May” w Luboniu. Tam najpierw pełnił funkcję asystenta, a potem kierownika produkcji. W trakcie kampanii wrześniowej walczył jako podporucznik w szeregach Armii Poznań, za co został odznaczony Krzyżem Walecznych. Po pewnym czasie trafił do obozu jenieckiego, z którego udało mu się uciec. W 1944 roku został aresztowany i osadzony w poznańskim Forcie VII, a następnie w obozie w Żabikowie, gdzie spędził końcowe miesiące II wojny światowej.

Po wojnie, w 1945 roku, powrócił do przemysłu chemicznego, gdzie sprawował różnorodne funkcje. Został dyrektorem Zakładów Przemysłu Fosforowego, kierownikiem Centralnego Laboratorium Badawczego Kwasu Siarkowego oraz Nawozów Fosforowych w Luboniu, a także kierownikiem Laboratorium Badawczego w Gliwicach. Pracował także jako naczelnik wydziału w Ministerstwie Przemysłu Chemicznego i adiunkt w Katedrze Chemii Rolnej na Uniwersytecie Poznańskim. Na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym tej uczelni obronił w 1948 roku rozprawę doktorską na temat Wpływu stosunku NO/NO2 na wydajność produkcji nitrozowej kwasu siarkowego, pod kierunkiem Wieńczysława Kuczyńskiego.

W 1951 roku Swinarski związał się z Uniwersytetem Toruńskim, gdzie jako zastępca profesora stanął na czele Katedry Chemii Nieorganicznej, przekształconej później w Zakład Chemii Nieorganicznej. Pełnił tę funkcję aż do swojej emerytury w 1981 roku. W 1954 roku uzyskał tytuł docenta, na profesora nadzwyczajnego awansował w 1958, a w 1964 roku zyskał tytuł profesora zwyczajnego. W 1962 roku zastąpił Stanisława Jaśkowskiego na czołowej pozycji rektora Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, gdzie w trakcie swojej kadencji zainicjował budowę miasteczka akademickiego na Bielanach.

W latach 1969–1975 był przewodniczącym Instytutu Chemii, a w 1975 roku obdarzono go funkcją pełnomocnika rektora ds. organizacji oraz współpracy z gospodarką narodową. Krótko współpracował też z Wieczorową Szkołą Inżynierską w Bydgoszczy oraz Instytutem Chemii Nieorganicznej w Gliwicach. W 1968 roku zorganizował sześcioletnie Wieczorowe Studium Chemii, które miało na celu kształcenie pracowników przemysłu w regionie toruńskim, a w 1971 roku powołał Doktoranckie Studium Chemii dla osób pracujących w branży przemysłowej. Był także pomysłodawcą konkursu chemicznego dla uczniów szkół ogólnokształcących oraz techników chemicznych z północnej Polski.

Dokonania naukowe

W obszarze zainteresowań Antoni Swinarskiego znalazły się kluczowe dziedziny chemii, w tym chemia nieorganiczna, kataliza, chemia koordynacyjna, a także analiza chemiczna oraz procesy adsorpcji.

W ciągu swojej kariery publikował przeszło 170 prac naukowych, które ukazały się w renomowanych czasopismach krajowych oraz międzynarodowych. Ponadto, z jego inicjatywy powstały trzy patenty, a jego wkład w rozwój młodych naukowców obejmował wypromowanie 25 doktorów.

Swinarski odegrał istotną rolę w zorganizowaniu pracy badawczej w pionierskim okresie Katedry Chemii Nieorganicznej. W czasie, gdy brakowało odpowiedniego sprzętu, przyrządów oraz odczynników, udało mu się stworzyć zespoły badawcze zajmujące się chemią koordynacyjną oraz katalizą i adsorpcją, których działalność osobiście nadzorował. Dodatkowo, w dziedzinie chemii analitycznej współpracował pod kierunkiem Haliny Basińskiej.

Działalność społeczna

Od 1951 roku, Antoni Swinarski był członkiem Towarzystwa Naukowego w Toruniu, gdzie sprawował różne istotne funkcje, w tym sekretarza generalnego oraz wiceprezesa przez wiele lat, od 1963 aż do 1982. W 1984 roku zyskał zaszczytny tytuł członka honorowego tegoż Towarzystwa.

Jego działalność obejmowała również Polskie Towarzystwo Chemiczne, w ramach którego przewodniczył zarówno oddziałowi w Poznaniu, jak i w Toruniu. Był aktywnym uczestnikiem Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego i Techniki, a także Komisji Rzeczoznawców Państwowej Komisji Planowania przy Radzie Ministrów. Swinarski był członkiem Sekcji Chemicznej IUPAC oraz Naczelnej Organizacji Technicznej. Dodatkowo, brał udział w Komitecie Organizacyjnym II Kongresu Nauki Polskiej, na którym zaprezentował temat dotyczący chemii nieorganicznej.

W swoim dorobku miał również organizację i przewodnictwo w Towarzystwie Przyjaźni Polsko-Francuskiej w Toruniu. Od 1957 roku należał do Societé Chimique de France, a także zajmował się współpracą z instytucjami włoskimi. W 1974 roku został mianowany członkiem korespondentem Accademie Adamo Mickiewicz di Storie e Letterature Polacco e Slave.

Po przejściu na emeryturę, w latach 80. XX wieku, angażował się w działalność Wojewódzkiej Rady Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego w Toruniu oraz był członkiem Rady Krajowej PRON w 1983 roku.

Odznaczenia i nagrody

Antoni Swinarski zdobył wiele prestiżowych nagród i odznaczeń, które świadczą o jego wybitnych osiągnięciach w różnych dziedzinach. Do znaczących wyróżnień należą:

• Krzyż Walecznych,
• Zasłużony Nauczyciel PRL,
• Krzyż Oficerski Legii Honorowej (Francja),
• Krzyż Komandorski Orderu Zasługi Republiki (Włochy),
• Nagroda I stopnia Ministerstwa Szkolnictwa Wyższego oraz Ministerstwa Szkolnictwa Wyższego i Techniki,
• Doctor honoris causa Uniwersytetu w Tuluzie,
• Złoty medal Uniwersytetu w Ferrarze.

Życie prywatne

W 1938 roku, Antoni Swinarski zawarł związek małżeński z Wandą Mieczkowską, która przyszła na świat 27 października 1918 roku w Poznaniu. Przed wybuchem II wojny światowej, Wanda studiowała na Uniwersytecie Poznańskim, gdzie zgłębiała tajniki psychologii oraz pedagogiki. W 1951 roku uzyskała dyplom magistra filologii angielskiej na tej samej uczelni.

Po ukończeniu studiów, w latach 1958-1979, Wanda Mieczkowska pracowała jako lektorka języka angielskiego na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika, gdzie z pewnością dzieliła się swoją wiedzą z licznych pokoleń studentów.

Antoni Swinarski odszedł z tego świata we wrześniu 1985 roku w Toruniu. Jego ostatnie miejsce spoczynku znajduje się na cmentarzu w Lubaszu, gdzie został pochowany w rodzinnym grobowcu.

---

Oceń: Antoni Swinarski

---