Efraim Szreger, znany także jako Schroeger lub Schreger, był polskim architektem o niemieckich korzeniach, który wywarł znaczący wpływ na rozwój architektury w Polsce w XVIII wieku.
Urodził się 18 lutego 1727 roku w Toruniu, natomiast jego życie zakończyło się 16 marca 1783 roku w Warszawie.
Jako reprezentant wczesnego klasycyzmu, Szreger prezentował jego awangardową formę, która czerpała inspirację z architektury francuskiej.
Życiorys
Efraim Szreger był synem Michała Schrögera, który przybył do Torunia z Preszowa, leżącego na Słowacji. W 1743 roku ukończył Gimnazjum Akademickie w Toruniu i następnie przeniósł się do Warszawy, gdzie przez dziewięć lat kształcił się pod okiem Jana Zygmunta Deybla. Już od roku 1750 współpracował z Danielem Jauchem, co przyczyniło się do jego dalszego rozwoju zawodowego. W 1753 roku Szreger otrzymał tytuł królewskiego konstruktora budowlanego.
Od 1764 roku jego kariera zawodowa była związana z dworem Stanisława Augusta Poniatowskiego, co wiązało się z licznymi zleceniami projektowymi oraz stypendium, które umożliwiło mu podróże do Włoch, południowych Niemiec, Francji oraz Holandii. Wczesne prace Szregera wykazywały jeszcze silne wpływy barokowe; jednakże po roku 1760 stał się on prekursorem stylu wczesnoklasycystycznego na ziemiach polskich.
Warto również zaznaczyć, że jego projekt budowy pałacu Teppera w Warszawie zapoczątkował nowy typ wielkomiejskiej kamienicy czynszowej. Dodatkowo, Efraim Szreger był członkiem kościoła ewangelicko-augsburskiego, co również odzwierciedlało jego miejsca w społeczności artystycznej i religijnej tamtych czasów.
Ważniejsze prace
W dorobku Efraima Szregera znajdują się znaczące obiekty architektoniczne, które odegrały ważną rolę w polskiej architekturze XVIII wieku. Wśród nich można wymienić:
- zbór ewangelicki w Toruniu, znany dzisiaj jako kościół Św. Ducha, z lat 1754–1756, zaprojektowany na podstawie planów Andreas Bähra; wieża została dobudowana pod koniec XIX wieku,
- Pałac Teppera przy ul. Miodowej 7 w Warszawie, który powstał w 1774 roku, ale niestety obecnie nie istnieje,
- Pałac Szustra w Warszawie, zbudowany w latach 1772–1775,
- most Ponińskiego w Warszawie, powstały w 1775 roku,
- pałac Lelewelów przy ul. Miodowej w Warszawie, również z 1775 roku, który nie przetrwał do dzisiaj,
- przebudowa pałacu Prymasowskiego w Warszawie, która miała miejsce w 1777 roku,
- przebudowa katedry w Poznaniu, zwłaszcza fasady zachodniej, w 1787 roku, która na początku XX wieku została zregotycyzowana,
- regotycyzacja katedry w Gnieźnie, która także miała miejsce po II wojnie światowej,
- Pałac Prymasowski oraz Kościół św. Jakuba w Skierniewicach, zrealizowane w 1781 roku,
- przebudowa kościoła dominikanów obserwantów w Warszawie, który został rozebrany w 1818 roku,
- fasada kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Józefa Oblubieńca w Warszawie, która powstała w latach 1762–1780,
- przebudowa kaplicy Uchańskiego w kolegiacie Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Mikołaja w Łowiczu, która miała miejsce w 1782 roku,
- pałac w Łabuniu.
Przypisy
- a b Tadeusz Cegielski, Efraim Szreger - architekt Warszawy i Skierniewic, w: Mówią Wieki, 2/2007, s. 20-21
- Szczęsny Skibiński: Katedra Poznańska. Poznań: Księgarnia Św.Wojciecha, 2001, s. 88. ISBN 83-7015-548-0.
- Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 773. ISBN 83-01-08836-2.
- Marian Gajewski: Urządzenia komunalne Warszawy. Zarys historyczny. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1979, s. 261. ISBN 83-06-00089-7.
Pozostali ludzie w kategorii "Inżynieria i technologie":
Jerzy Żenkiewicz | Zbigniew Milewski (inżynier) | Maria Waschko | Adam Freytag | Kazimierz Klimczewski | Kazimierz Gregorkiewicz | Janusz Ingarden | Wojciech Jacobson | Czesław Gogołkiewicz | Marian Skałkowski | Andrzej RyczekOceń: Efraim Szreger