Stacja pomp Stare Bielany w Toruniu

---

Historia

Lata 1892–1920

Stacja pomp zlokalizowana na Bielanach w Toruniu powstała jako odpowiedź na rozwój miejskiej sieci wodociągowej. Warto zauważyć, że już w latach 90. XIX wieku uruchomiono Wodociągi Miasta Torunia (Wasserwerk der Stadt Thorn), a także otwarto dwa nowe źródła wody, które znajdowały się na Barbarce oraz w okolicy ówczesnego Fortu III (dzisiaj Fort V). Na potrzeby budowy wyznaczono część historycznego folwarku bielańskiego.

Za opracowanie projektu architektonicznego odpowiedzialny był Radca Budowlany Miasta Torunia, Rudolph Schmidt, natomiast projekt mechanizmów stworzył Heinrich Metzger. Całościowy nadzór nad pracami budowlanymi sprawował inżynier Rychter. Etapy budowy rozpoczęto w 1892 roku na działce znajdującej się przy obecnej ulicy Świętego Józefa, a wszystkie materiały budowlane, z wyjątkiem mechanizmów, wytworzono lokalnie. Po upływie dwóch lat stacja została ukończona.

Jednym z głównych elementów stacji była studnia zbiorcza, która zbierała wodę lewarowo z dwóch wskazanych źródeł i pełniła funkcję czerpni dla systemu pomp. Dodatkowo, na Bielanach powstały dwa podziemne zbiorniki, każdy o pojemności 400 m³, a ich zapełnianie regulowano w parterowym budynku komory zasuwy. Z kolei narożne wieżyczki budynku były wyposażone w wskaźniki poziomu wody.

Najbardziej rozpoznawalnym elementem stacji była ponadtrzydziestometrowa wieża ciśnień, posiadająca zbiornik o pojemności 400 m³. Warto podkreślić, że nad drzwiami wejściowymi do wieży umieszczono wodowskaz do pomiaru poziomu wody. Proces transportu wody zapewniały dwie pompy tłokowe, które miały wydajność 150 m³/h i pracowały przez osiemnaście godzin każdego dnia. Na terenie stacji znajdowały się również warsztat, budynek gospodarczy oraz mieszkanie dla pracowników. Na parterze mieszkania znajdowały się biura administracyjne oraz laboratorium zajmujące się jakością wody, natomiast piętro było przeznaczone na mieszkania dla personelu. Cały kompleks stworzono z czerwonej cegły.

Woda docierająca do stacji mogła być przekazywana bezpośrednio do miejskiej sieci lub gromadzona w jednym z podziemnych zbiorników. W ciągu nocy, kiedy pompy nie były uruchomione, woda była magazynowana w zbiornikach, a w przypadku ich przepełnienia – w specjalnie zaprojektowanym otwartym stawie. Na zakończenie budowy stacji do jej terenu przyległ park wraz z dawnym cmentarzem rodziny Elsnerów, XIX-wiecznych właścicieli folwarku bielańskiego.

Lata 1920–1945

W okresie międzywojennym zaplanowano nową ulicę, która wiodła od stacji w kierunku wschodnim. W 1931 roku nadano jej oficjalną nazwę Wodociągowej, co świadczy o znaczeniu tego miejsca dla lokalnej społeczności.

Po 1945 roku

W roku 1954 zaprzestano użycia pomp tłokowych oraz maszyny parowej, zastępując je nowoczesnymi pompami wirowymi z napędem elektrycznym. Maszynownia przetrwała aż do lat 70., a później zaniechano korzystania ze zbiorników podziemnych. Na początku XXI wieku teren stacji został uporządkowany, co zaowocowało pracami remontowo-konserwatorskimi, mającymi na celu przywrócenie stacji pierwotnego blasku.

---

Oceń: Stacja pomp Stare Bielany w Toruniu

---