Barbarka (Toruń)

---

Historia

Barbarka to miejsce o bogatej historii, która sięga XIV wieku. Po raz pierwszy została wzmiankowana w iście sakralnym kontekście, gdy w 1299 roku zbudowano tam pierwszy obiekt ku czci św. Barbary. W późniejszym czasie rozpoczął się rozwój kultu świętej, któremu towarzyszyła budowa młyna wodnego, mającego miejsce po raz pierwszy w 1340 roku. W XVI wieku biskup chełmiński Wincent Gosławski zlecił budowę nowej kaplicy. Herb św. Barbary był centralnym punktem na szlaku do Starogrodu, będąc miejscu, gdzie przechowywano relikwie i rozkwitał kult tej postaci.

Począwszy od roku 1517, Barbarka z młynem znajdowała się pod zarządem miasta Torunia. Już w 1623 roku wzniesiono nową kaplicę, jednak poniosła ona straty podczas najazdu wojsk szwedzkich. Warto zauważyć, że około połowy XVII wieku również zrealizowano budowę kolejnej kaplicy. Niestety, w 1789 roku, decyzją biskupa chełmińskiego Karola von Hohenzolern, odprawianie nabożeństw w kaplicy zostało zakazane z powodu złego stanu budynku, a w 1800 roku obiekt ten został rozebrany.

W okresie nowożytnym, w okolicy Barbarce powstał cmentarz, który sąsiadował z kaplicą, a informacje na temat cudownego źródła zaczęły się pojawiać w XVIII i XIX wieku. Według historyka Waldemara Rozynkowskiego, lokalizacja tego źródła nie jest znana, jednak prawdopodobnie znajdowała się w sąsiedztwie kaplicy.

Przed 1820 rokiem zbudowano nową kaplicę, która wzbogaciła się o dzwony ze starodawnego kościoła św. Wawrzyńca w Toruniu. W 1829 roku obiekt ten miał już zły stan techniczny, a sześć lat później proboszcz parafii Najświętszej Maryi Panny zwrócił się o pomoc do władz miasta w sprawie renowacji kaplicy oraz cmentarza. W 1839 roku Heinrich Tilck uzyskał prawo do dzierżawy dóbr młyńskich i podjął decyzję o odbudowie kaplicy oraz restytucji kultu św. Barbary. Pozwolenie na budowę uzyskał 18 kwietnia 1842 roku, a nowa budowla została ukończona jeszcze w tym samym roku.

Zmiany własnościowe miały miejsce 2 marca 1850 roku, kiedy to Toruń stracił zwierzchność nad Barbarą, która stała się prywatną własnością w granicach gminy Mokre. Następnie, pod koniec XIX wieku miasto odzyskało kontrolę nad tym obszarem, którego zalesienie uczyniło idealnym miejscem do wypoczynku i rekreacji.

W czerwcu 1925 roku Polskie Koleje Państwowe w Gdańsku wprowadziły możliwość zatrzymywania pociągów na przystanku Barbarka w niedziele i święta, a także uruchomiły pociąg motorowy na trasie Toruń Mokre-Pigża. W tymże roku zrealizowano także budowę groty św. Barbary. Kolejnym ważnym wydarzeniem była inauguracja Pomnika Dzieci Polskie Matce Polski w Toruniu w dniu 25 maja 1933 roku.

Niestety, historia Barbarki ma również mroczne strony związane z II wojną światową. W 1939 roku miały tam miejsce masowe mordy polskiej ludności, przeprowadzone przez okupujące siły niemieckie pomiędzy 28 października a 6 grudnia. W 1944 roku Niemcy powrócili do Barbarki, by zniszczyć dowody zbrodni poprzez odkopanie masowych mogił. Sprawdzono miejsce zbrodni 24 września 1945 roku, a proces ekshumacji miał miejsce 19 października 1946 roku, przy czym szacuje się, że około 600 Polaków straciło tam życie, a większość ofiar pozostaje anonimowa.

W celu upamiętnienia tych wydarzeń, 28 października 2009 roku odsłonięto pomnik ku czci pomordowanych Polaków, reflektując w ten sposób na tragiczne losy tej społeczności.

Szkoła Leśna

W miejscu, gdzie niegdyś funkcjonowała leśniczówka, teraz stoi budynek przy ulicy Przysieckiej 13. To właśnie tutaj ma swoje miejsce Szkoła Leśna.

---

Oceń: Barbarka (Toruń)

---