Chełmińskie Przedmieście to jedna z najbardziej znaczących i historycznych części Torunia, usytuowana na prawym brzegu Wisły. Jest to obszar, który odzwierciedla bogatą historię tego miasta.
Granice tej dzielnicy wyznaczają następujące ulice: z północnej strony znajduje się ulica Długa, z południa ulice Kraszewskiego, Czerwona Droga oraz Odrodzenia, od wschodu ulica Legionów, a zachodnią granicę wyznacza ulica św. Józefa.
Co więcej, Chełmińskie Przedmieście jest najludniejszą częścią urzędową Torunia, co czyni ją ważnym punktem na mapie miejskiej tej wyjątkowej miejscowości.
Historia
Chełmińskie Przedmieście, choć stanowiło część terytorium miejskiego Torunia, znajdowało się poza jego murami. Było to największe i najludniejsze przedmieście tego miasta, usytuowane na ważnych drogach handlowych prowadzących do miejscowości takich jak Chełmno, Grudziądz czy Gdańsk. Najstarszą z znanych ulic w tym rejonie była ulica Tragarska, która obecnie już nie istnieje.
Na Chełmińskim Przedmieściu, wzniesiono wiele istotnych budowli religijnych, w tym kościół św. Wawrzyńca, który powstał w latach 60. XIII wieku, lecz został rozebrany w 1824 roku. Również w drugiej połowie tego samego stulecia do użytku oddano kościół oraz leprozorium św. Jerzego, które jednak przestało istnieć, gdyż rozebrano je w czerwcu 1811 roku. Kolejną ważną budowlą z XV wieku był kościół Świętego Krzyża, prawdopodobnie zburzony w XVI wieku.
W 1386 roku prace budowlane doprowadziły do powstania gmachu sądu przedmiejskiego, który jednak nie przetrwał. W 1629 roku został zniszczony przez szwedzkie wojska i nigdy nie został odnowiony. W okolicy Bramy Chełmińskiej osiedlali się rzemieślnicy, a w XIV wieku zbudowano barbakan. W sąsiedztwie bramy organizowano dwa targi – jeden poświęcony koniom, drugi bydłu, sprzedawano tam również towary w kramach, których dzierżawcami byli głównie szewcy z okolic kościoła św. Jerzego. Na północ i wschód od Przedmieścia zlokalizowane były ogrody, które prowadziły w stronę wsi Mokre.
Chełmińskie Przedmieście doznało znacznych zniszczeń podczas wojen: trzynastoletniej (1454–1466) oraz szwedzkiej (1626–1629). Po wojnie szwedzkiej straciło status najbardziej zurbanizowanego przedmieścia na rzecz Przedmieścia św. Katarzyny. W osiemnastym wieku przedmieście zostało tylko nieznacznie rozbudowane.
W 1813 roku Chełmińskie Przedmieście spaliło się, co miało na celu oczyszczenie przedpola wiedzy w czasie konfliktu Napoleona Bonapartego z Rosją. Jego dalszy upadek nastąpił w wyniku budowy Twierdzy Toruń. W kolejnych latach obszar ten zaczął być zamieszkiwany przez ludność ubogą, a rozwój był chaotyczny. Plany zabudowy, uchwalone w 1882 roku, nie przyniosły skutków, gdyż nie wytyczyły kierunku dalszego rozwoju.
W okresie międzywojennym Chełmińskie Przedmieście pozostało miejscem zamieszkania głównie dla najuboższych warstw społeczeństwa, a przeważającą część mieszkańców stanowili pracownicy z pobliskiego Mokrego.
Architektura
W wyniku przemian spowodowanych konfliktami zbrojnymi, w szczególności wojną szwedzką w XVII wieku oraz wojną napoleońską w XIX wieku, niestety nie przetrwały do naszych czasów żadne budynki, które powstały przed XIX wiekiem.
Co więcej, zabudowa XIX-wieczna, charakterystyczna dla regionu, wykonana z muru pruskiego, ulega szybkiemu zanikowi, co stanowi ogromną stratę dla lokalnej architektury i dziedzictwa kulturowego.
Ważniejsze miejsca
W Chełmińskim Przedmieściu znajduje się wiele interesujących miejsc, które przyciągają zarówno mieszkańców, jak i turystów. Przykładowo, Centrum Sztuki Współczesnej „Znaki Czasu”, usytuowane przy Wałach gen. Sikorskiego 13, to instytucja kulturalna założona w 2006 roku, która promuje sztukę współczesną przez różnorodne wystawy i wydarzenia artystyczne.
Kolejnym istotnym punktem jest Dawny Bank Rolny przy ulicy Wały gen. Sikorskiego 15, zaprojektowany w 1939 roku. Jest to jeden z ostatnich gmachów publicznych w Toruniu z okresu przed II wojną światową.
Warto również zwrócić uwagę na Budynek Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko-Pomorskiego, znajdujący się na placu Teatralnym 2. Obiekt w stylu modernistycznego klasycyzmu został zbudowany w latach 1927-1932 i do dziś pełni ważne funkcje administracyjne.
Pamiętając o historii, warto zobaczyć Pomnik Władysława Raczkiewicza, który znajduje się na placu Teatralnym 2. Upamiętnia on ostatniego wojewodę pomorskiego oraz pierwszego prezydenta RP na uchodźstwie.
Również Centrum Kulturalno-Kongresowe Jordanki przy alei Solidarności 1-3 to wielofunkcyjny obiekt, który regularnie gości wydarzenia kulturalne, takie jak koncerty, wystawy czy konferencje.
Do istotnych atrakcji należy także Muzeum Etnograficzne im. Marii Znamierowskiej-Prüfferowej, usytuowane na Wałach gen. Sikorskiego 19. Jest to jedno z największych muzeów etnograficznych w Polsce, założone w 1958 roku, mieszczące się w historycznym budynku wozowni artyleryjskiej z 1824 roku z otaczającym je Parkiem Etnograficznym.
W okolicy znajduje się także Miejska Przychodnia Specjalistyczna przy ul. Uniwersyteckiej 17, która została wzniesiona w 1930 roku. To jedna z instytucji zdrowotnych ważnych dla mieszkańców miasta.
Ponadto, nie można pominąć pomnika Kargula i Pawlaka, który znajduje się przy ul. Czerwona Droga 1. Ten świeżo odsłonięty 11 lutego 2006 roku pomnik oddaje hołd bohaterom znanych polskich filmów z serii Sylwestra Chęcińskiego.
Kolejnym godnym uwagi obiektem jest Dawna willa Stefana Mielickiego przy ul. Czerwona Droga 8, zbudowana w 1925 roku. Jej elegancki styl architektoniczny przyciąga wzrok.
Cmentarz św. Jerzego, założony w 1811 roku, jest najstarszym istniejącym cmentarzem w Toruniu. Warto również odwiedzić Kaplicę Narodzenia Najświętszej Maryi Panny, zbudowaną w 1885 roku, która znajduje się przy południowo-zachodnim narożniku tego cmentarza.
Na ul. Grudziądzkiej 7 znajduje się gmach Wydziału Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, wzniesiony tuż po zakończeniu II wojny światowej. Budynek pierwotnie miał służyć jako siedziba Pomorskiego Sądu Apelacyjnego oraz Prokuratorii Generalnej.
Warto również zobaczyć Pomnik Żołnierzy Bawarskich, umiejscowiony przy ul. Legionów 19/25, upamiętniający żołnierzy bawarskich, którzy polegli w 1813 roku, wzniesiony w 1888 roku.
Na zakończenie nie można zapomnieć o Domu willowym, usytuowanym przy ul. Szosa Chełmińska 49/51, wzniesionym około 1869 roku, który był siedzibą przedsiębiorstwa budowlanego Ulmer & Kaun. Całość kulturowego dziedzictwa Chełmińskiego Przedmieścia dopełniają domy z muru pruskiego, a także Góra Łakoma i willa Stefana Dembińskiego, która powstała w 1923 roku.
Pozostałe obiekty w kategorii "Dzielnice":
Starotoruńskie Przedmieście | Na Skarpie (Toruń) | Przedmieście św. Katarzyny w Toruniu | Rybaki (Toruń) | Wrzosy (Toruń) | Zespół staromiejski Torunia | Bydgoskie Przedmieście | Czerniewice (Toruń) | Katarzynka (Toruń) | Koniuchy (Toruń) | Barbarka (Toruń) | Mokre (Toruń) | Glinki (Toruń) | Bielany (Toruń) | Jakubskie Przedmieście | Bielawy (Toruń) | Stawki (Toruń) | Kaszczorek | Winnica (Toruń) | Stare Miasto (część urzędowa Torunia)Oceń: Chełmińskie Przedmieście