Fort V w Toruniu, znany również pod nazwą III Scharnhorst, a obecnie noszący imię Jana Karola Chodkiewicza, stanowi jeden z kluczowych elementów lokalnej fortifikacji.
To główny fort artyleryjski, zlokalizowany przy ulicy Polnej, zajmujący powierzchnię 4,26 ha.
Historia
Fort V, zbudowany w latach 1879–1884, był kluczowym elementem północnej linii obrony Torunia oraz chronił trasę kolejową do Grudziądza. Obiekt ten, stworzony z betonu i cegły, zaprojektowano w kształcie pięciokąta, co miało znaczący wpływ na jego funkcjonalność. Ogień artyleryjski z fortu mógł sięgać aż do Łysomic, a jego budowa pochłonęła aż 2 434 202 marki niemieckie.
Fort V zachował się w znakomitym stanie, będąc przykładem standardowego głównego fortu o zarysie barkanowym. Przykryty był umocnieniami ziemnymi i wyposażony w 14 otwartych stanowisk artyleryjskich, które nie miały jeszcze betonowych zabezpieczeń występujących w późniejszych projektach. Dodatkowe pozycje artyleryjskie znajdowały się na stoku bojowym, co umożliwiało skuteczny ostrzał na odległości do 800 metrów.
Już po 10 latach od zakończenia budowy fortyfikacja wymagała modernizacji. Obszar nad koszarami, składający się z 32 pomieszczeń mieszkalnych, został przykryty metrową warstwą betonu, a tereny otaczające fort uzupełnione zostały roślinnością maskującą. Na przedpolu obiektu powstało także 56 magazynów. Na północ od fortu zbudowano fabrykę amunicji, której działalność wzmacniała obronność tego miejsca.
Fort V przeszedł szereg modernizacji w latach 1889–1893, około 1905 roku oraz w roku 1914, kiedy to zamurowano część okien, a pozostałe zastąpiono okiennicami pancernymi. Wprowadzono także trawersy w głównych przejściach wewnętrznych, co podniosło poziom bezpieczeństwa obiektu. Fort nieustannie pełnił funkcje koszarowe.
Po opuszczeniu Torunia przez niemieckie wojska, większość mechanicznych urządzeń fortu została zabrana, choć i tak pozostanie w nim najwięcej oryginalnego wyposażenia w porównaniu do innych toruńskich warowni. W latach 1920–1922 fort stał pusty, a następnie od roku 1922 do 1923 stacjonowała w nim 1 kompania wartownicza warsztatów amunicyjnych, a później kompania 63 toruńskiego pułku piechoty. Po przejęciu obiektu przez Polski Zarząd Forteczny przeprowadzono dodatkowe prace remontowe, w tym uzupełnienie instalacji elektrycznej.
Obecnie fort jest w rękach prywatnych.
Przypisy
- Giętkowski i Kowalkowski 2023 r., s. 40.
- Giętkowski i Kowalkowski 2023 r., s. 13.
- Giętkowski i Kowalkowski 2023 r., s. 12.
- Giętkowski, Karpus i Rezmer 2004 r., s. 184.
- Giętkowski, Karpus i Rezmer 2004 r., s. 182.
Pozostałe obiekty w kategorii "Twierdze":
Fort X Twierdzy Toruń | Fort IV Twierdzy Toruń | Fort Kolejowy w Toruniu | Fort Przyczółek Mostowy w Toruniu | Fort VII Twierdzy Toruń | Fort XIII Twierdzy Toruń | Krzywa Wieża w Toruniu | Baszta Gołębnik w Toruniu | Baszta Koci Łeb w Toruniu | Baszta Monstrancja w Toruniu | Baszta przy ul. Podmurnej 60 w Toruniu | Fort XI Twierdzy Toruń | Fort XIV Twierdzy Toruń | Fort I Twierdzy Toruń | Fort VIII Twierdzy Toruń | Zespół grodzy V i VI Twierdzy Toruń | Szaniec Kępy Bazarowej w Toruniu | Fort XV Twierdzy Toruń | Fort XII Twierdzy Toruń | Fort VI Twierdzy ToruńOceń: Fort V Twierdzy Toruń