Fort I Twierdzy Toruń to wielki przykład architektury militarnej, zbudowany w okresie pomiędzy 1888 a 1892 rokiem. Warto zaznaczyć, że przez pewien czas, bo w latach 1907-1920, obiekt ten był znany jako Fort Ia König Wilhelm I. Dopiero w 1920 roku zyskał nową nazwę, upamiętniającą Jana III Sobieskiego.
Fort ten jest usytuowany przy ulicy Winnej 20, co podkreśla jego strategiczne położenie w obrębie historycznej twierdzy.
Historia
Fort I Twierdzy Toruń, zbudowany w latach 1888–1892, wyróżnia się trapezoidalnym planem, co czyni go najmłodszym z piętnastu fortów, które wchodzą w skład Twierdzy Toruń. To także najnowocześniejszy fort w całym pasie umocnień. Co ciekawe, obiekt ten jest jedynym fortem pancernym zarówno w obrębie wspomnianej Twierdzy, jak i na całym wschodzie ówczesnej II Rzeszy. W momencie swojego powstania, fort nosił numer Ia i nazwę Buchtfort, która w 1907 roku została zmieniona na Wilhelma I. W 1920 roku nadano mu nowy numer I oraz obecnego patrona, którym stał się Jan III Sobieski.
Uzbrojenie fortu obejmowało m.in. baterię pancerna z czterema haubicami 21 cm typu „H.P.T. 90”. W skład załogi wchodziło 200 żołnierzy piechoty, 152 artylerzystów oraz 6 saperów, a dowództwo tworzyło 13 oficerów. W obiekcie znajdowały się pomieszczenia komendantury, latryny, maszynownia, kuchnie, jak również miejsca obsługi baterii. Ochronę fortu zapewniała owalna kaponiera szyjowa oraz schrony położone na fortowym nasypie, które jednocześnie prowadziły do stanowisk obserwacyjnych i baterii. Cała konstrukcja otoczona była wałem przeciwskarpy z suchą fosą.
W miarę postępu technologicznego i wprowadzania nowych rodzajów uzbrojenia, fort przeszedł kilka modernizacji. W 1905 roku zamontowano na jego obszarze pierwszą w Toruniu baterię dział szybkostrzelnych, a w 1911 całość fortu otoczono drutem kolczastym.
Po powrocie Torunia do Polski w 1920 roku i przeprowadzeniu remontu większości fortów, fort I został przekształcony w magazyn oraz pomieszczenia gospodarcze.
Po 1945 roku
Fort pozostawał w rękach wojska do 1956 roku, a następnie przeszedł pod administrację cywilną. Z biegiem lat, po 1956 roku, wykonano rozbiórki części elementów murowanych, jak obmurowanie fosy, kaponiery przeciwskarpowe, a także zniszczono jedną z wież pancernych oraz schron lewej baterii skrzydłowej.
W latach 1960–1991 znajdował się tutaj zakład Centralnych Piwnic Win Importowanych, dla którego dokonano przebudowy koszar szyjowych oraz kaponiery szyjowej. Obecnie fort jest w posiadaniu Stowarzyszenia Grupa – Rekonstrukcji Historycznej REX.
Przypisy
- a b c Giętkowski, Karpus i Rezmer 2004 r., s. 165.
Pozostałe obiekty w kategorii "Twierdze":
Fort XIV Twierdzy Toruń | Fort XI Twierdzy Toruń | Baszta przy ul. Podmurnej 60 w Toruniu | Fort V Twierdzy Toruń | Fort X Twierdzy Toruń | Fort IV Twierdzy Toruń | Fort Kolejowy w Toruniu | Fort Przyczółek Mostowy w Toruniu | Fort VII Twierdzy Toruń | Fort XIII Twierdzy Toruń | Fort VIII Twierdzy Toruń | Zespół grodzy V i VI Twierdzy Toruń | Szaniec Kępy Bazarowej w Toruniu | Fort XV Twierdzy Toruń | Fort XII Twierdzy Toruń | Fort VI Twierdzy Toruń | Fort IX Twierdzy Toruń | Fort III Twierdzy Toruń | Fort II Twierdzy Toruń | Baszta Żuraw w ToruniuOceń: Fort I Twierdzy Toruń