Fort XIII Twierdzy Toruń, znany w przeszłości jako VI Winrich von Kniprode, a po roku 1920 jako Karola Kniaziewicza, to kluczowy fort artyleryjski znajdujący się przy ulicy Okólnej 32–40.
Ten imponujący obiekt zajmuje powierzchnię wynoszącą 5,02 ha, co czyni go znaczącym elementem historycznego krajobrazu miasta.
Historia
Fort XIII Twierdzy Toruń został zbudowany w latach 1880–1885, będąc częścią pierwszego etapu budowy fortów w Toruniu, podobnie jak fort II, V, VII, XI oraz XV. W architekturze obiektu wciąż można dostrzec elementy typowego wzornictwa fortyfikacyjnego, jak barkanowy narys oraz otwarte stanowiska artyleryjskie, w liczbie 15, które nie posiadały betonowych umocnień. Fort miał strategiczne znaczenie w obronie Torunia od strony południowej, a jego działa miały zasięg, który obejmował miejscowości Popioły oraz Grabie. Całkowity koszt budowy fortu wyniósł 2 219 479 marek niemieckich.
W latach 1889–1893 fort przeszedł modernizację, a kolejne prace były wykonywane około 1905 roku oraz w 1914 roku. Po tym, jak fort został przejęty przez Wojsko Polskie, pierwotnie umieszczono w nim internowanych „białych Rosjan” z armii Wrangla. Od 1922 roku fort był wykorzystywany jako miejsce stacjonowania koszar piechoty i artylerii, które przyjeżdżały na ćwiczenia na poligon w Toruniu. W latach 1922–1924 fort przeszedł remont, w trakcie którego zamurowane okna zostały na nowo otwarte, a instalacja elektryczna została naprawiona. W jednej z baterii urządzono skład artyleryjski.
W obliczu września 1939 roku fort pełnił rolę stanowiska dowodzenia dla Armii Pomorze, co doprowadziło do jego późniejszego zbombardowania przez wojska hitlerowskie. W 1941 roku fort został zajęty przez Niemców, którzy najpierw umieścili w nim jeńców polskich, a później część jeńców brytyjskich z Stalagu XXA. Aktualnie fort jest jedynym obiektem będącym częścią Twierdzy Toruń, który znajduje się w użytkowaniu Wojska Polskiego. Do chwili obecnej zachowały się oryginalne elementy takie jak drzwi przeciwpodmuchowe, stalowe osłony dla nisz amunicyjnych oraz informacyjne napisy na ścianach obiektu.
Przypisy
- Twierdza Toruń i Forty (XIX w.). turystyka.torun.pl. [dostęp 17.03.2024 r.]
- Fort XIII Twierdzy Toruń. toruntour.pl. [dostęp 17.03.2024 r.]
- Giętkowski i Kowalkowski 2023 ↓, s. 86.
- Giętkowski i Kowalkowski 2023 ↓, s. 84.
- Giętkowski i Kowalkowski 2023 ↓, s. 13.
- Giętkowski i Kowalkowski 2023 ↓, s. 12.
- Giętkowski, Karpus i Rezmer 2004 ↓, s. 79.
Pozostałe obiekty w kategorii "Twierdze":
Krzywa Wieża w Toruniu | Baszta Gołębnik w Toruniu | Baszta Koci Łeb w Toruniu | Baszta Monstrancja w Toruniu | Baszta przy ul. Podmurnej 30 w Toruniu | Baszta Żuraw w Toruniu | Fort II Twierdzy Toruń | Fort III Twierdzy Toruń | Fort IX Twierdzy Toruń | Fort VI Twierdzy Toruń | Fort VII Twierdzy Toruń | Fort Przyczółek Mostowy w Toruniu | Fort Kolejowy w Toruniu | Fort IV Twierdzy Toruń | Fort X Twierdzy Toruń | Fort V Twierdzy Toruń | Baszta przy ul. Podmurnej 60 w Toruniu | Fort XI Twierdzy Toruń | Fort XIV Twierdzy Toruń | Fort I Twierdzy ToruńOceń: Fort XIII Twierdzy Toruń