Roman Truszczyński

---

Życie prywatne

Roman Truszczyński, urodzony 22 października 1902 roku w Toruniu, był synem Antoniego i Filipiny Anieli, z d. Ekowskiej. W tym mieście spędził swoje młodzieńcze lata, gdzie nie tylko uczęszczał do szkół, ale także brał aktywny udział jako członek polskiego chóru ludowego. Po zakończeniu edukacji, w roku 1922, zdobył dyplom w Państwowym Seminarium Nauczycielskim Męskim, co pozwoliło mu na podjęcie pracy jako nauczyciel.

W 1926 roku Roman Truszczyński ukończył drugą instytucję edukacyjną – Wyższy Kurs Nauczycielski, co jeszcze bardziej umocniło jego pozycję zawodową. Jego życie zawodowe zostało jednak brutalnie przerwane przez wybuch II wojny światowej, w wyniku którego został aresztowany w Gdyni. Mimo tego, zdołał uciec i dotrzeć do Warszawy przez swój rodzinny Toruń.

Po dotarciu do stolicy, Truszczyński zaangażował się w tajne nauczanie w Korytnicy w okolicach Garwolina oraz w Sadownem. Kiedy w 1944 roku Warszawa pogrążyła się w chaosie w wyniku powstania, życie w stolicy stało się dla niego nie do zniesienia. Po upadku powstania został wywieziony do obozu w Magdeburgu, skąd udało mu się uciec po trzech miesiącach. Zdołał wrócić do okupowanej Polski i osiedlił się w Krakowie.

W marcu 1945 roku, Biuro dla Ziem Zachodnich Ministerstwa Oświaty skierowało Truszczyńskiego do Torunia, ale już w kwietniu tego samego roku pojawił się w Gdańsku, gdzie podjął pracę jako inspektor oświaty. Jego zadania obejmowały zabezpieczenie budynków szkolnych i mienia oraz rejestrację polskiej młodzieży szkolnej. W późniejszych latach, od 1945 do 1947 roku, sprawował także funkcję radnego.

W kolejnych latach kariery zawodowej pełnił różnorodne funkcje, w tym wizytatora Kuratorium Okręgu Szkolnego oraz inspektora pedagogicznego. Od 1949 roku pracował jako naczelnik Wydziału Pedagogicznego w Dyrekcji Okręgowej Szkolenia Zawodowego w Gdańsku. W 1953 roku został kierownikiem Oddziału Rad Narodowych w Prezydium WRN, a rok później ponownie objął kierownicze stanowisko Wydziału Oświaty MRN.

W latach 1957–1958 pełnił rolę inspektora organizacyjnego w Prezydium WRN, po czym wrócił do szkolnictwa jako kierownik Szkoły Podstawowej nr 50 w Gdańsku, gdzie pracował do 1963 roku. Po tym okresie, do momentu przejścia na emeryturę w 1968 roku, pełnił funkcję sekretarza ds. kultury i oświaty w Wojewódzkiej Radzie Związków Zawodowych.

Roman Truszczyński był aktywnym członkiem wielu polskich organizacji, w tym Związku Nauczycielstwa Polskiego oraz Związku Polaków. Działał w Zrzeszeniu Kaszubsko-Pomorskim, Towarzystwie Przyjaciół Dzieci, a także w Towarzystwie Przyjaciół Gdańska oraz Wojewódzkim Komitecie Przeciwalkoholowym. Jego zaangażowanie w organizacje naukowe oraz w Dom Polski jest także godne uwagi. W 1939 roku na akademii z okazji 3 Maja wygłosił wypowiedź, która podkreślała jego patriotyzm: „Być Polakiem to dzisiaj znaczy stać twardo na ziemi ojczystej. To nie czekać na życie łatwe, lecz w służbie Rzeczypospolitej życie trawić, a gdy zajdzie potrzeba w służbie tej i życie oddać z ochotą”.

Roman Truszczyński zmarł 7 sierpnia 1978 roku w Gdańsku, gdzie znalazł spokój wieczny w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Srebrzysko w Gdańsku.

Harcerstwo

W wieku piętnastu lat Roman Truszczyński po raz pierwszy zetknął się ze światem skautingu. Latem 1917 roku był jednym z założycieli I Drużyny Skautowej imienia Tadeusza Kościuszki. Po rozwiązaniu drużyny przez władze wojskowe Niemiec 6 lipca 1918 roku, nie zrezygnował z aktywności w ruchu harcerskim. Wkrótce potem nawiązał współpracę z Polską Organizacją Wojskową (POW). 17 czerwca 1919 roku został na krótko aresztowany, a po zwolnieniu przeszedł przez kordon graniczny do powstańczych wojsk w wolnej Wielkopolsce.

Kiedy jesienią 1919 roku wrócił, objął stanowisko drużynowego nowo utworzonej V Drużyny imienia Józefa Poniatowskiego. W 1920 roku, z chwilą powrotu Pomorza do Macierzy, przejął lokalną Komisję Dostaw Harcerskich od Teodora Żuchowskiego. 31 maja 1924 roku otrzymał stopień instruktorski przodownika i został komendantem Hufca Męskiego w Toruniu. Zaledwie miesiąc później, 31 czerwca 1924 roku, Truszczyński zdobył stopień podharcmistrza, który po zmianach w systemie stopni uzyskano jako harcmistrz.

25 listopada tego samego roku objął komendę Chorągwi Toruńskiej ZHP, organizując równocześnie harcerstwo w Wolnym Mieście Gdańsku. W grudniu, z uwagi na wyjazd do Francji, gdzie pracował w polskiej szkole w Crensot, zrezygnował z pełnionej funkcji komendanta, którą przejął w zastępstwie Teodor Żuchowski. Truszczyński wrócił do dowodzenia Chorągwią rok później i prowadził ją do 31 marca 1928 roku, żegnany na specjalnym ognisku.

Wiosną 1928 roku przeszło do Polskiej Macierzy Szkolnej w Wolnym Mieście Gdańsku, a w 1930 roku został kierownikiem polskiej szkoły powszechnej w Sopocie. Przyczynił się do organizacji szkół polskich, a w ich ramach powstały drużyny harcerskie w Nowym Porcie oraz Wrzeszczu. W tym okresie był komendantem hufca. W 1935 roku zasiadł w komendzie nowo utworzonej Gdańskiej Chorągwi Harcerzy, jako zastępca komendanta do 1936 roku.

W latach 1937–1938 pełnił rolę kierownika Wydziału Organizacyjnego oraz Referatu Starszyzny Komendy Gdańskiej Chorągwi Harcerzy. Jako uczestnik z gdańskimi harcerzami brał udział w Jamboree w Danii 1924 roku, a także w latach 1929 oraz 1933 na Węgrzech, co miało niezwykle istotny wymiar propagandowy. W 1937 roku uczestniczył w jubileuszu dwudziestolecia I Pomorskiej Drużyny Harcerzy im. Tadeusza Kościuszki w Toruniu, będąc jednym z jej współzałożycieli.

W 1947 roku objął rolę komendanta Gdańsko-Morskiej Chorągwi Harcerzy, sprawując ją do roku 1949, kiedy to także kierował Referatem Wizytacji. W czerwcu 1947 roku był uczestnikiem Zlotu w Toruniu z okazji XXX-lecia Harcerstwa Pomorskiego. W obliczu postępujących zmian w harcerstwie, Truszczyński zrezygnował na stałe z działalności harcerskiej oraz instruktorskiej.

Odznaczenia i ordery

Ordery

Roman Truszczyński, uznawany za osobę o znacznym dorobku, zdobył prestiżowe odznaczenia na przestrzeni wielu lat. Wśród nich wyróżniają się:

• Krzyż Oficerski i Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski z 1957 roku,
• Srebrny Krzyż Zasługi nadany w 1934 oraz 1947 roku,
• Brązowy Krzyż Zasługi otrzymany w 1946 roku,
• Medal „Za Odrę, Nysę i Bałtyk” z 1946 roku,
• Medal X-lecia Polski Ludowej z 1955 roku,
• Medal XXX-lecia Polski Ludowej przyznany w 1974 roku,
• Złoty Krzyż Harcerskiego Odznaczenia Honorowego „Za Zasługę” z 1947 roku,
• Honorowy Krzyż Harcerzy z Czasów Walk o Niepodległość, wręczony w 1939 roku.

Odznaczenia

Jego wieloletnia działalność na rzecz społeczności lokalnych zaowocowała licznymi odznaczeniami, w tym:

• Medalem 1000-lecia Państwa Polskiego z 1966 roku,
• odznaczeniem „Za Zasługi dla Gdańska” przyznanym w 1960 roku,
• tytułem Zasłużonego dla Ziemi Gdańskiej w 1965 roku,
• odznaczeniem nadanym przez Towarzystwo Przyjaciół Dzieci w 1961 roku,
• Honorową Odznaką TPD z 1966 roku,
• odznaczeniem Towarzystwa Szkół Świeckich z 1962 roku,
• Honorową Odznaką Ruchu Przyjaciół Harcerstwa przyznaną w 1963 roku,
• tytułem Zasłużonego Działacza Towarzystwa Rozwoju Ziem Zachodnich z 1963 roku,
• Złotą TPPR z 1963 roku,
• Srebrną Odznaką Społecznego Funduszu Odbudowy Stolicy przyznaną w 1965 roku,
• Honorową Odznaką „Za Zasługi W Ruchu Przeciwalkoholowym”,
• Odznaką XXV-lecia ZHP z 1936 roku,
• Złotą Odznaką „Zasłudze” Hufca ZHP w Toruniu z 2000 roku,
• a także dyplomem przyznanym przez Światową Radę Pokoju.

Wielkim uznaniem obdarzona była jego działalność, za którą otrzymał Nagrodę Miasta Gdańska w 1959 roku.

---

Oceń: Roman Truszczyński

---