Leon Szymański (1892–1939)

---

Życiorys

Leon Szymański przyszedł na świat w katolickiej rodzinie, którą tworzyli urzędnik pocztowy Antoni oraz Magdalena z d. Głownia. W swoim rodzinnym Pawlikowicach, nieopodal Wieliczki, uzyskał wykształcenie w szkole ludowej, w której nauczano zgodnie z wartościami, jakie głosili oo. michalici. Pośród swoich edukacyjnych osiągnięć, Szymański ukończył również szkołę ogrodniczą w Tarnowie, a jego starania zostały nagrodzone stypendium za wybitne wyniki. Jego pasje i ambicje poprowadziły go w podróż po Europie, gdzie odwiedził takie kraje jak Szwajcaria, Francja oraz Anglia, by zgłębić nowinki z dziedziny ogrodnictwa.

W momencie wybuchu I wojny światowej, Szymański przebywał w Paryżu. Tam nawiązał znajomość z Polakami, którzy przybyli na emigrację, a wśród nich byli m.in. Wacław Gąsiorowski oraz rodzeństwo Marii i Władysława Zamoyskich. Jego patriotyczne uczucia poprowadziły go do walki w polskiej armii, gdzie wstąpił do francuskiej Legii Cudzoziemskiej. W 1914 roku, w sierpniu, był jednym z współtwórców małego polskiego legionu, który składał się z ochotników do armii francuskiej; był to właściwie tylko niewielki batalion. Jednostka ta, sformowana w Bayonne, została określona mianem bajończyków (łącznie wcielono ich do 2. Pułku Marszowego w ramach 1. Pułku Cudzoziemskiego).

Leon Szymański był także współfundatorem pierwszego sztandaru bajończyków, który powstał w Paryżu. W czasie służby na froncie w Szampanii zaprzyjaźnił się z pierwszym chorążym tego sztandaru, Władysławem Szujskim. Uczestnicząc w działaniach wojennych, dwukrotnie odniósł ciężkie rany, a najpoważniejsza z nich miała miejsce pod Arras 9 maja 1915 roku, podczas ataku na Ouvrages-Blancs, znane również jako Białe Szańce, w trakcie walk o wzgórze Vimy. Po zakończeniu działań wojennych powrócił do wolnej Polski razem z Błękitną Armią, którą dowodził gen. Józef Haller.

W 1920 roku osiedlił się w Toruniu, który wtedy był stolicą województwa pomorskiego. Jako profesjonalista znalazł zatrudnienie w Pomorskiej Izbie Rolniczej, gdzie przez trzy lata pełnił funkcję naczelnika Wydziału Ogrodnictwa, zanim założył własną firmę. Zamieszkał w pobliskiej miejscowości Podgórz, która wówczas wchodziła w skład powiatu toruńskiego. Szymański założył rodzinę, żeniąc się z Franciszką z d. Tylman. Wspólnie wychowywali ośmioro dzieci. W regionie był uznawany za renomowanego ogrodnika oraz kupca, a jego zainteresowania obejmowały promowanie idei zakładania winnic w Podgórzu, Toruniu oraz w pozostałych częściach kraju.

Za swoje osiągnięcia w obszarze ogrodnictwa został uhonorowany francuskim Orderem Zasługi Rolniczej (Ordre du Mérite Agricole). Ponadto, przygotowywał do wydania podręcznik pt. „Hodowla warzyw i krajowa produkcja nasion”, chociaż publikacja ta nigdy nie ujrzała światła dziennego. Był aktywnym działaczem społecznym, włączając się w różne inicjatywy lokalne w Podgórzu i Toruniu. Działał w Lidze Katolickiej, Akcji Katolickiej, a także pełnił rolę prezesa i bibliotekarza w Bractwie Niepokalanie Poczętej Najświętszej Marji Panny Królowej Polski. Jego zapał do kultury i religii zaowocował stworzeniem maryjnej biblioteki, która uzyskała status biblioteki publicznej w Podgórzu.

Leon Szymański był zwolennikiem upamiętniania czynów zbrojnych bajończyków oraz hallerczyków zarówno w Polsce, jak i we Francji. W obliczu inwazji niemieckiej na Toruń i Podgórz w 1939 roku, Szymański stał się ofiarą represji. Został bez wyroku sądowego uwięziony w Forcie VII, a następnie rozstrzelany w egzekucji zbiorowej w lesie Barbarki.

Upamiętnienie

Upamiętnienie wszystkich, którzy stracili życie w lasach Barbarki, to ważny element kulturowego dziedzictwa. Pomnik, który tam stoi, oddaje hołd pomorskim patriotom spoczywającym w zbiorowych mogiłach. Po zakończeniu II wojny światowej w sąsiedztwie tego miejsca powstały symboliczne mogiły, z których wyróżnia się grób Leona Szymańskiego, bajończyka.

Leon Szymański ma także drugą, symboliczną mogiłę, z tablicą pamiątkową usytuowaną na starym cmentarzu w Podgórzu. Takie oznaczenie jest nie tylko wyrazem pamięci, ale również przypomnieniem o ważnych wkładach, jakie wnieśli tacy ludzie jak on.

Odznaczenia

Leon Szymański był odznaczony licznymi medalami za swoje zasługi i męstwo wykazane w trakcie służby wojskowej. Jego osiągnięcia są niezwykle ważne i zasługują na szczególne wyróżnienie. Oto lista odznaczeń, które otrzymał:

• francuski Krzyż Wojenny Croix de Guerre 1914–1918, przyznany w uznaniu męstwa okazanego w czasie bitwy pod Arras, która miała miejsce 9 maja 1915,
• Krzyż Virtuti Militari,
• Krzyż Niepodległości,
• Krzyż Walecznych.

---

Oceń: Leon Szymański (1892–1939)

---