Stefan Michał Olszowski, ur. 28 sierpnia 1931 roku w Toruniu, a zmarły 19 grudnia 2023 roku, to postać, która miała istotny wpływ na polską scenę polityczną w okresie PRL. Odgrywał on kluczową rolę jako polityk oraz działacz komunistyczny, co uwidacznia się w jego długotrwałej obecności w najwyższych organach władzy.
W latach 1970–1980 i 1981–1985 był członkiem Biura Politycznego Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (KC PZPR), uczestnicząc w podejmowaniu decyzji mających wpływ na kształt polityki krajowej. Pełnił także funkcję ministra spraw zagranicznych w dwóch kluczowych okresach: pierwszym, od 1971 do 1976 roku, a drugim, od 1982 do 1985 roku. Jego kadencje na tym stanowisku przypadły na czas ważnych zmian politycznych w Polsce oraz w Europie.
Olszowski był również posłem na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej pięciu kadencji, co potwierdza jego długoterminowe i istotne zaangażowanie w struktury władzy w tamtych czasach.
Życiorys
Stefan Olszowski urodził się jako syn Leokadii i Stefana. Pochodził z rodziny z tradycjami nauczycielskimi, co miało wpływ na jego późniejsze życie i karierę. Wybierając się na studia, zdecydował się na kierunek polonistyki na Uniwersytecie Łódzkim, gdzie z pewnością zdobył solidne fundamenty wiedzy.
W 1952 roku Olszowski dołączył do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, co otworzyło przed nim drzwi do życia politycznego. W latach 1953–1956 pełnił rolę działacza w Związku Młodzieży Polskiej, będąc także częścią Zrzeszenia Studentów Polskich. Jego aktywność zaowocowała reprezentowaniem Zrzeszenia w prestiżowej instytucji, jaką był Międzynarodowy Związek Studentów w Pradze w 1956 roku. W tym samym okresie był przewodniczącym Rady Naczelnej Zrzeszenia Studentów Polskich.
W marcu 1960 roku objął funkcję sekretarza Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Poznaniu. Dwa lata później, w 1962 roku, został kierownikiem Biura Prasy Komitetu Centralnego, współpracując w tym czasie z tak wpływową postacią jak Mieczysław Moczar. Od czerwca 1964 roku był członkiem Komitetu Centralnego, natomiast od listopada 1968 roku pełnił rolę sekretarza, która przetrwała aż do grudnia 1971 roku.
W grudniu 1970 roku Olszowski zasiadł w Biurze Politycznym Komitetu Centralnego. Podjął wówczas istotne decyzje dotyczące oświaty jako członek kierownictwa partii. Jego polityczna kariera obejmowała również dwukrotną funkcję ministra spraw zagranicznych, w latach 1971–1976 oraz 1982–1985. Jednakże krytyka polityki Edwarda Gierka w lutym 1980 roku oraz zmiany w partii spowodowały, że Olszowski został usunięty z głównych ról i wysłany na placówkę dyplomatyczną do Niemiec Wschodnich.
Poświęcił się także swojej roli w Biurze Politycznym, do którego powrócił w sierpniu 1980 roku, zostając jednym z jego sekretarzy. Jako minister spraw zagranicznych w latach 1982–1985 wyznaczył sobie cele zgodne z twardym kursem wobec Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”. W okresie lat 1981–1983 był również członkiem prezydium Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu.
Olszowski pozostał w Biurze Politycznym do listopada 1985 roku, a do lipca 1986 roku był członkiem Komitetu Centralnego. W 1983 roku został wybrany do prezydium Krajowej Rady Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej. Koniec jego politycznej kariery zbiegał się z pierwszymi krokami odsunięcia od władzy Mirosława Milewskiego, co miało miejsce w 1985 roku.
Po zakończeniu kariery w Polsce, Olszowski przeniósł się na stałe do Stanów Zjednoczonych, gdzie zamieszkał w Nowym Jorku. Dzięki prezydenturze Ronalda Reagana otrzymał zieloną kartę oraz ochronę rządu USA. W 2007 roku wraz z rodziną przeprowadził się do Eastport na Long Island.
W 2008 roku wydano książkę autorstwa Andrzeja Mrozińskiego i Bogdana Rupińskiego pod tytułem „How are you doing Mr Olszowski”, w której po raz pierwszy podzielił się swoimi wspomnieniami o życiu oraz pracy w Stanach Zjednoczonych.
Stefan Olszowski był ostatnim żyjącym ministrem spraw zagranicznych PRL. Zmarł 19 grudnia 2023 roku w wieku 92 lat. Jego ostatnim miejscem spoczynku jest Cmentarz Wojskowy na Powązkach.
Odznaczenia
Stefan Olszowski był osobą wyróżniającą się licznymi odznaczeniami, które podkreślały jego osiągnięcia oraz zasługi. Oto niektóre z nich:
- Order Sztandaru Pracy I klasy,
- Order Sztandaru Pracy II klasy,
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski,
- Złoty Krzyż Zasługi,
- Srebrny Krzyż Zasługi (1956),
- Medal 30-lecia Polski Ludowej (1974),
- Złoty Medal „Za zasługi dla obronności kraju” (1973),
- Krzyż Wielki Orderu Infanta Henryka (Portugalia),
- Order Czerwonego Sztandaru Pracy (Mongolia, 1975),
- Medal 90-lecia urodzin Georgi Dymitrowa (Bułgaria, 1972),
- Medal 100. Rocznicy Urodzin Georgi Dymitrowa (Bułgaria, 1983),
- Medal 50-lecia Komunistycznej Partii Czechosłowacji (Czechosłowacja, 1971),
- Medal jubileuszowy „W upamiętnieniu 100-lecia urodzin Władimira Iljicza Lenina” (Związek Radziecki, 1969),
- Medal jubileuszowy „Trzydziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (Związek Radziecki, 1975),
- Medal jubileuszowy „Czterdziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (Związek Radziecki, 1985).
Te wyróżnienia odzwierciedlają jego znaczący wkład oraz zasługi dla kraju, dostrzegane nie tylko w Polsce, ale także za granicą.
Przypisy
- a b c Zmarł Stefan Olszowski. Ostatni z przywódców PRL. onet.pl, 04.01.2024 r.
- „Życie Partii”, 22.05.1985 r., nr 11, s. 21.
- „Wojskowy Przegląd Historyczny”, nr 1 (107), styczeń–marzec 1984 r., s. 116.
- Medale radzieckie dla polskich przywódców, „Dziennik Bałtycki”, nr 106, 09-11.05.1975 r., s. 1.
- Medale 30-lecia dla czołowych działaczy partyjnych i państwowych, „Trybuna Robotnicza”, nr 170, 19.07.1974 r., s. 1.
- Medale „Za Zasługi dla Obronności Kraju” dla członków rządu, „Trybuna Robotnicza”, nr 241, 11.10.1973 r., s. 2.
- Medale Georgi Dymitrowa dla członków kierownictwa PZPR, „Trybuna Robotnicza”, nr 266, 08.11.1972 r., s. 1.
- „Życie Partii”, 1975 r., nr 9, s. 9.
- Medale 50-lecia KPCz dla kierowniczych działaczy PZPR, „Trybuna Robotnicza”, nr 174, 24-25.07.1971 r., s. 2.
- Euzebiusz Basiński, Polska-ZSRR. Kronika faktów i wydarzeń 1944–1971, Wyd. Książka i Wiedza, Warszawa 1973 r., s. 392.
- Medale dla członków kierownictwa PZPR, „Trybuna Robotnicza”, nr 266, 08.11.1972 r., s. 1.
- M.P. z 1956 r. nr 66, poz. 768.
- Nekrolog w „Gazecie Wyborczej”.
- Wyszukiwarka grobów w Warszawie.
- Zbigniew Osiński, Nauczanie historii w szkołach podstawowych w Polsce w latach 1944–1989: uwarunkowania organizacyjne oraz ideologiczno-polityczne, Lublin 2010 r., s. 90.
Pozostali ludzie w kategorii "Polityka i administracja":
Henryk Pohl | Stanisław Trokowski | Marcin Przybyłowicz | Michał Korolko | Halina Bortnowska | Adrian Kubicki | Arkadiusz Myrcha | Przemysław Berent | Zbigniew Fiderewicz | Marian Żenkiewicz | Piotr Całbecki | Sylwester Kaliski | Stefan Franciszok | Andrzej Wieczorek | Stefan Szpinger | Sławomir Mentzen | Stanisław Kowalski (urzędnik) | Waldemar Achramowicz | Joanna Scheuring-Wielgus | Krzysztof ŻabińskiOceń: Stefan Olszowski