Cmentarz Komunalny nr 2 im. Ofiar II Wojny Światowej w Toruniu

---

Historia

Pierwszy projekt dotyczący budowy nowego cmentarza dla wiernych katolickich i ewangelickich w miejscowości Mokre został przedstawiony przez pastora ewangelickiego Andriessena w połowie roku 1889. To posunięcie było odpowiedzią na coraz bardziej ograniczone miejsca na starym cmentarzu mokrzeńskim oraz panujące tam bardzo złe warunki higieniczne. W rezultacie, w roku 1890 wybrano lokalizację na nowy cmentarz, która znajdowała się w niewielkim lesie, oddalonym od centrum Torunia, przy drodze prowadzącej w kierunku Chełmży. Pomimo protestów ze strony parafii Najświętszej Maryi Panny, pierwsze pochówki miały miejsce 13 grudnia 1891 roku.

W roku 1906 do istniejącego cmentarza dołączono dotąd niewykorzystywany teren, który rozciągał się wzdłuż ulicy Wielki Rów do ulicy Koniuchy. Dalsze rozszerzenie terytorium miało miejsce w czasie międzywojennym, kiedy to dodano działkę od strony ulicy Grudziądzkiej. W rezultacie, obiekt składał się z 25 kwater.

Większość istniejących grobów datowana jest na początek XX wieku oraz na okres międzywojenny. W trakcie II wojny światowej na cmentarzu znaleźli spoczynek ofiary obozu Szmalcówka. Po zakończeniu wojny przeniesiono na ten teren część szczątków Żydów zamordowanych w regionie toruńskim, a także żołnierzy i jeńców radzieckich. W maju 1997 roku cmentarz wzbogacił się o pozostałości pomnika wdzięczności Armii Czerwonej, który wcześniej znajdował się w centrum Torunia.

Obiekty architektoniczne na terenie cmentarza

Na terenie tego cmentarza zlokalizowana jest kostnica, której powstanie sięga XIX wieku.

Pochowani

Na cmentarzu, który nosi nazwę Ofiar II wojny światowej, większość pochowanych osób to ofiary tragicznych wydarzeń tej zawieruchy. Pod opieką Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa znajdują się liczne mogiły oraz pomniki, które stanowią testament narodowej pamięci. W skład tych miejsc pamięci wchodzą:

• mogiła 711 zamordowanych Polaków,
• mogiła 91 Polaków zamordowanych w latach 1939–1945 w Szmalcówce,
• mogiła z pomnikiem, która mieści się w miejscu złożenia prochów ofiar zbrodni w Barbarce,
• mogiła 140 Polaków, którzy zmarli podczas powrotu z obozów koncentracyjnych,
• mogiła z pomnikiem 334 zamordowanych dzieci polskich,
• zbiorowa mogiła dzieci polskich zmarłych w latach 1940–1943 w Szmalcówce,
• mogiła pomordowanych Żydówek z Chorabia,
• mogiła 541 żołnierzy Armii Czerwonej, którzy polegli w 1945 roku,
• pomnik Sybiraków, w hołdzie pomordowanym i zmarłym na nieludzkiej ziemi w latach 1940-1956.

Dodatkowo, na cmentarzu wiecznym spoczywa wiele znaczących postaci, takich jak:

• Julian Nowicki (1912–1936) – robotnik, który był członkiem Komunistycznej Partii Polski,
• Idzi i Regina Krymscy – nauczyciele oraz wychowawcy młodzieży,
• Jan Ratyński (zm. 1997) – żołnierz Armii Krajowej,
• Leon Jeśmanowicz – wybitny matematyk, karykaturzysta i profesor Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.

---

Oceń: Cmentarz Komunalny nr 2 im. Ofiar II Wojny Światowej w Toruniu

---