Archiwa w Toruniu

---

Archiwa

Państwowe

Jednym z najstarszych archiwów na terenie Torunia jest Archiwum Państwowe, którego historia sięga czasów założenia miasta w XIII wieku. Przez długi czas, bo aż do 1951 roku, funkcjonowało jako Archiwum Miejskie, ulokowane w Ratuszu Staromiejskim. Wówczas instytucja ta została włączona do ogólnopolskiej sieci archiwalnej, będąc pod nadzorem Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych. W archiwum znajduje się około 6 tysięcy akt, w tym szczególnie cenne dokumenty z epoki staropolskiej, jak np. przywileje królewskie czy bulle papieskie. Cenny zbiór obejmuje także unikalny w skali europejskiej zespół tabliczek woskowych, które w 2003 roku zostały wpisane na krajową listę dziedzictwa kulturowego UNESCO.

Kolejnym znaczącym archiwum jest Archiwum Wojskowe, które należy do grupy archiwów wyodrębnionych i jest podległe Ministerstwu Obrony Narodowej. Powstało ono w 1947 roku, kiedy to w strukturach Okręgu Wojskowego Nr II zaczęto tworzyć komórkę archiwalną. Początkowo archiwum miało swoją siedzibę w Bydgoszczy, a w 1957 roku przeszło do Torunia. Dalsze zmiany miały miejsce w 1990 roku, kiedy zmieniło podległość na Dyrekcję Centralnego Archiwum Wojskowego, a po reorganizacji w 2010 roku, instytucja działa samodzielnie pod nazwą Archiwum Wojskowe w Toruniu.

W skład państwowej sieci archiwalnej wchodzi również Archiwum Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, które zostało utworzone w 1948 roku. Aktualnie, na dzień 31 grudnia 2022 roku, jego zasób liczy 391 996 jednostek archiwalnych, co łącznie stanowi 5 579,1 metrów bieżących akt. Materiały archiwalne są podzielone na akta wydziałowe, jednostek administracji UMK, inne organizacje i spuścizny pracowników naukowych, a ich merytoryczny nadzór sprawuje Archiwum Państwowe.

W archiwum, które istnieje w strukturze Biblioteki Uniwersyteckiej, znajduje się również Archiwum Emigracji, które zostało założone w 1995 roku. Jego głównym celem jest gromadzenie, archiwizowanie oraz udostępnianie materiałów związanych z polską emigracją.

Zakładowe

Oprócz zinstytucjonalizowanych archiwów państwowych, w Toruniu działają również różnorodne archiwa zakładowe, które zaliczają się do państwowej sieci archiwalnej. Nadzór nad ich działalnością sprawuje Oddział Nadzoru Archiwum Państwowego w Toruniu.

Pozostałe

Warto również wspomnieć, że w Toruniu znajdują się inne placówki, które nie są częścią państwowej sieci archiwalnej. Należą one do archiwów niepaństwowych, ewidencjonowanych. Największym z nich jest Archiwum Akt Dawnych Diecezji Toruńskiej, utworzone na mocy dekretu biskupa toruńskiego Andrzeja Suskiego w dniu 24 czerwca 2001 roku. Archiwum gromadzi akta metrykalne z diecezji toruńskiej oraz dokumenty z archiwów parafialnych i klasztornych. Dodatkowo, w Fundacji Generał Elżbiety Zawackiej znajduje się archiwum dedykowane dokumentacji działalności Okręgu Pomorze Armii Krajowej, a także wkładowi kobiet w działalność konspiracyjną oraz wojenną. Zasób ten jest podzielony na dokumentację aktową i nieaktową, w ramach której wyróżniono różne działy, takie jak Archiwum Pomorskie czy Dział Archiwum Wojennej Służby Kobiet.

---

Oceń: Archiwa w Toruniu

---