Dom Kopernika w Toruniu

Kamienice i domy

Dom Kopernika w Toruniu to niezwykle istotne miejsce, które należy do dziedzictwa kulturowego Polski. Jest to miejsce narodzin jednego z najsławniejszych astronomów w historii, Mikołaja Kopernika, którego prace zrewolucjonizowały nauki o wszechświecie. Mikołaj Kopernik, urodzony w 1473 roku, to postać, która pozostawiła niezatarte ślady w historii astronomii.

Aktualnie Dom Kopernika, tak nazywana jest kamienica znajdująca się przy ulicy Kopernika 15, jednak przez lata za miejsce narodzin tego wielkiego uczonego uznawano również inne budynki. W szczególności, wspomnieć należy o kamienicy na rogu ul. Piekary i Starotoruńskiej (dzisiaj nazywanej Kopernika 40) oraz budynku przy ul. Kopernika 17.

W dzisiejszych czasach, w historycznych i późnogotyckich kamienicach mieszczących się przy ulicy Kopernika 15 i 17, znajduje się Dom Mikołaja Kopernika – kompleks, który jest filią Muzeum Okręgowego w Toruniu. To wyjątkowe miejsce przyciąga wielu zwiedzających, którzy pragną poznać życie i dokonania tej niezwykłej postaci oraz Piękne miasto Toruń, znane z bogatej historii i kultury.

Historia

Poszukiwania miejsca zamieszkania Mikołaja Kopernika sięgają 1711 roku. Toruński kronikarz Jakub Henryk Zernecky sugerował, że astronom ten mógł żyć w narożnym domu przy ulicy Starotoruńskiej, obecnie na ulicy Mikołaja Kopernika, w fragmencie biegnącym od Bramy Starotoruńskiej do ulicy św. Ducha. Z kolei Samuel Luter Geret wskazał, iż dom rodziny Koperników znajdował się na rogu ulic Piekary i Starotoruńskiej, przypuszczalnie pod numerem 168 w tamtym okresie. W wyniku prac Gereta, około roku 1760, przy kamienicy zainstalowano tzw. Studnię Kopernika, przy której wzniesiono piramidę z kulą ziemską na szczycie. Na końcu Studni umieszczono rzeźbę w formie dłoni, która trzymała kulę ziemską z cyrklem. Z tego budynku gen. Stanisław Wojczyński zarządził wydobycie cegły, która miała być wysłana do Świątyni Sybilli w Puławach. Przypuszczalny dom Kopernika gościnnie odwiedzili między innymi Napoleon Bonaparte (1812 rok) oraz Fryderyk Chopin.

Władze pruskie zaanonsowały chęć sfinansowania remontu kamienicy, lecz oczekiwały na dowody, które potwierdzałyby, że budynek rzeczywiście był własnością rodziny Koperników. W ciągu kilku lat zdołano znaleźć źródła, które dość skromnie popierały tezę, że w tym lokalu mógł przyszedł na świat ten wybitny astronom. Mimo to, kamienica przez długie lata była uznawana za miejsce narodzin Mikołaja Kopernika. Towarzystwo naukowe Coppernicus-Verein für Wissenschaft und Kunst zainstalowało w ścianie przy ulicy Piekary tablicę pamiątkową.

W 1881 roku prezydent Torunia Georg Bender odnalazł zeszyt z 1450 roku, który zawierał spis obowiązków mieszczan. Na jego podstawie Bender ustalił, że ojciec Mikołaja Kopernika mieszkał w budynku przy ul. św. Anny (obecnie Mikołaja Kopernika 17). W połowie XV wieku był to budynek drewniany. Te nowe ustalenia spotkały się z sprzeciwem ze strony Coppernicus-Verein. Członek towarzystwa, Hermann Adolph, twierdził, że Mikołaj Kopernik-ojciec był właścicielem wielu kamienic. Towarzystwo postanowiło nie usunąć tablicy z budynku przy rogu ulic Piekary i Starotoruńskiej. Nowe odkrycia wspierał także niemiecki historyk i pastor Reinhold Heuer, żyjący na przełomie XIX i XX wieku.

W roku 1923 polskie władze wmurowały w dom przy ul. Kopernika 15 granitową tablicę pamiątkową, która została ukryta w wrześniu 1939 roku. Po wojnie tablica została umieszczona wewnątrz kamienicy. W 1938 roku zdemontowano tablicę z budynku przy ulicy Piekary i Starotoruńskiej. Na skutek wydarzeń wojennych niemiecka tablica została wywieziona przez wojsko niemieckie w 1945 roku.

Pod koniec lat sześćdziesiątych ubiegłego stulecia przystąpiono do generalnego remontu Starego Miasta w Toruniu, co obejmowało również Dom Mikołaja Kopernika. Od roku 1973 w odrestaurowanym budynku zyskało swoją siedzibę Muzeum Okręgowe Dom Mikołaja Kopernika.

W 1985 roku historyk Tomasz Jasiński ustalił, że dom Kopernika mieści się w sąsiedniej kamienicy przy ulicy Kopernika 15. Parcela obejmowała dwie działki, na których wzniesiono murowany dwupiętrowy dom z dekoracyjną elewacją, zakończoną ozdobnym szczytem. Z tyłu ulokowano duży magazyn. Po pewnym czasie tablica upamiętniająca narodziny Mikołaja Kopernika została przeniesiona do sąsiedniej kamienicy.

Do dzisiaj trwają spory dotyczące miejsca narodzin Mikołaja Kopernika. Historyk Krzysztof Mikulski wskazał, iż Kopernik mógł urodzić się w kamienicy przy Rynku Staromiejskim 36, która uznawana była za bardziej reprezentacyjny budynek. W XIX wieku gmach ten został zburzony, a w jego miejscu wzniesiono nowy obiekt, obecnie znany jako dom towarowy PDT.

Muzeum Dom Mikołaja Kopernika

W sercu Torunia, w kamienicach zlokalizowanych pod adresami ul. Kopernika 15 i 17, mieści się Dom Mikołaja Kopernika, który stanowi filię Muzeum Okręgowego w Toruniu. Muzeum zostało udostępnione zwiedzającym w 1973 roku. Obiekt przeszedł znaczną modernizację w latach 2017–2018, co umożliwiło unowocześnienie jego wystaw oraz przyciągnięcie większej liczby odwiedzających.

W muzeum starannie odtworzono średniowieczny układ wnętrz, a także ich wystrój, który odpowiadał realiom z okresu od XV do XVIII wieku. Ta staranność ma na celu ukazanie życia i pracy Kopernika w kontekście jego czasów.

W drugiej części placówki można podziwiać różnorodne pamiątki związane z astronomem i jego rodziną, a także obszerną kolekcję różnych wydań słynnego dzieła De revolutionibus orbium coelestium. Dodatkowo, w piwnicy muzeum znajduje się stała wystawa pod tytułem Świat toruńskiego piernika, która przybliża historię i tradycje związane z tym wyjątkowym wypiekiem.

Oceń: Dom Kopernika w Toruniu

★★★★★
Średnia ocena:4.62 Liczba ocen:15