Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Toruniu

---

Architektura

Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Toruniu to znakomity przykład barokowej architektury, wyróżniający się murowaną, tynkowaną strukturą. Ta wyjątkowa budowla składa się z dwuprzęsłowego, wielobocznie zakończonego prezbiterium, które zostało usytuowane w kierunku wschodnim. Szersza, trójprzęsłowa nawa jest pokryta sklepieniem kolebkowo-krzyżowym, co nadaje wnętrzu niepowtarzalny charakter. Z północnej strony nawy została dobudowana kaplica NMP, mająca formę kwadratu, co dodaje urokliwej różnorodności architektury.

Do kościoła przylega piętrowy, trójskrzydłowy klasztor, którego parter otaczają sklepione krużganki, tworzące cztery strony kwadratowego wirydarza. Jeśli chodzi o wymiary, długość nawy wynosi 17,6 metra, szerokość 10,3 metra, a wysokość wynosi 9 metrów. Prezbiterium ma natomiast 9,2 metra długości oraz 6,2 metra szerokości, przy tej samej wysokości co nawa.

Pomimo skromnego wyglądu, budowla ta doskonale wpisuje się w zakonne regulacje architektoniczne. Wyjątkowym akcentem jest natomiast wolutowy zachodni szczyt, który został ozdobiony wnękami, nadając mu charakterystyczny styl. W przeszłości działał tutaj warsztat budowlany, który realizował projekty dla zakonu także w takich miejscach jak Włocławek oraz Pułtusk. W XVIII wieku na kalenicy wieży kościoła wzniesiono dwie wieżyczki. Warto również wspomnieć o wolnostojącej dzwonnicy, która została zbudowana w 1925 roku.

Wnętrze

Wnętrze kościoła zachowało jednolity, rokokowy styl, charakterystyczny dla lat 60. XVIII wieku. Zgodnie z regulacjami zakonnymi, jego wyposażenie jest pozbawione złoceń oraz polichromii, a także nawiązuje do wystroju świątyni reformackiej znajdującej się w Boćkach. Architektura wnętrza składa się z sześciu ołtarzy, ambony, konfesjonałów oraz ławek, które stanowią dzieło wysokiej klasy warsztatu snycerskiego, znanego również z działalności w Brodnicy, Grudziądzu, Płocku i Pułtusku.

Warsztat ten stworzył również figury wchodzące w skład grupy Grobu Świętego. Ołtarz główny był pierwotnie usytuowany w centralnej części prezbiterium, gdzie również znajdowały się zakrystia i oratorium zakonne. Warto zaznaczyć, że w zbiorach kościoła znajdują się dwa starsze obrazy – „Wręczenie św. Piotrowi kluczy Królestwa Niebios” z 1668 roku, przypuszczalnie pochodzący z pierwszego ołtarza głównego, oraz „Zaślubiny Marii”, które mogą być dziełem toruńskim z pierwszej połowy XVIII wieku.

Obrazy w ołtarzu Niepokalanego Poczęcia NMP w kaplicy oraz stacje drogi krzyżowej malował w latach 1788-1794 Kazimierz Łukaszewicz z Włocławka. Główny obraz w kaplicy jest naśladownictwem dzieła Carlo Maratty, które znajduje się w kościele św. Izydora w Rzymie, datowanym na 1653 rok. Warto również wspomnieć o bogatej dekoracji malarskiej sklepienia, która powstała w latach 1957-1958, dziele Leonarda i Anny Torwirtów. Wcześniej, kościół zgodnie z zasadami reformackimi nie posiadał dekoracji malarskiej. Obecnie z licznych portretów oraz epitafiów dobrodziejów zakonu, takich jak Dąmbscy i Kościelscy, zachowało się jedynie kilka.

Obraz ołtarzowy „Św. Piotr z Alkantary” można znaleźć w zasobach Muzeum Archidiecezji Gnieźnieńskiej. W 1979 roku w jednym z wnęk na zewnętrznej wschodniej ścianie prezbiterium odsłonięto tablicę dedykowaną podgórzanom, zamordowanym przez Niemców w 1939 roku. Kościół jest obecnie wpisany do gminnej ewidencji zabytków pod numerem 2352.

---

Oceń: Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Toruniu

---