Przemysław Burchard

---

Życiorys

Przemysław Burchard to postać wieloaspektowa i niezwykle ciekawa. W swojej edukacji rozpoczął od I Liceum Ogólnokształcącego im. Jarosława Dąbrowskiego w Tomaszowie Mazowieckim, gdzie zdobywał wiedzę ogólną. Następnie rozwijał swoje zainteresowania w zakresie etnografii, kończąc studia na Wydziale Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Warto dodać, że poszerzał swoje horyzonty także w Szkole Inżynierskiej w Szczecinie.

W trudnych czasach II wojny światowej, był żołnierzem Narodowych Sił Zbrojnych oraz Armii Krajowej, gdzie służył w Kedywie i 25 pułku AK. Pełnił rolę podporucznika Pogotowia Akcji Specjalnej Narodowego Zjednoczenia Wojskowego. W jego biografii można zaznaczyć, że w maju 1945 roku wziął udział w niezwykle odważnym ataku na areszt UB w Tomaszowie Mazowieckim, którego celem było odbicie kapitana „Marsa” Dębskiego. Niestety, jego heroiczne działania doprowadziły do aresztowania, a w wyniku skazania na karę śmierci, jego wyrok został złagodzony wskutek amnestii na karę więzienia.

W latach 1953–1955 pracował jako asystent w Zakładzie Badania Sztuki Ludowej Państwowego Instytutu Sztuki w Krakowie, gdzie współpracował z wybitnym prof. Romanem Reinfussem. W okresie 1955–1958 był twórcą i redaktorem naczelnym czasopisma „Ziemia”. Jego debiut literacki miał miejsce w 1957 roku na łamach prasy. Mimo że w 1960 osiedlił się w Warszawie, jego prace wciąż były dostrzegane. Burchard był członkiem kolegium redakcyjnego w piśmie „Poznaj Świat” oraz publikował także w „Wierchy”.

Jego zainteresowania obejmowały wiele form aktywności, w tym taternictwo, speleologię, kajakarstwo, łucznictwo oraz nurkowanie. Burchard był uznawany za pioniera polskiej speleologii i w latach 1950–1966 inicjował wyprawy odkrywcze w tej dziedzinie. Miał także na koncie liczne książki etnograficzne oraz podróżnicze. Jego podróże prowadziły go przez Amerykę Południową i Środkową, Australię oraz Oceanię, Nową Gwineę, Afrykę i Daleki Wschód. W swoich badaniach szczególnie koncentrował się na mniejszościach narodowych, akulturacji oraz interferencji kulturowej, a cenną kolekcję związaną z Indianami kolumbijskimi można oglądać w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie.

W trudnym okresie stanu wojennego w Polsce, stał się aktywnym działaczem opozycji demokratycznej w PRL, a także brał udział w działalności Prymasowskiego Komitetu Pomocy Pozbawionym Wolności i Ich Rodzinom. Po 1989 roku zajął się działalnością wydawniczą, tworząc katalogi sztuki dawnych ziem wschodnich, książki historyczne oraz publikacje z zakresu poezji i najnowszej historii Polski w swoim wydawnictwie „Burchard Edition”.

Członek Klubu Grotołazów oraz Oddziału Warszawskiego Związku Literatów Polskich, mieszkał w Warszawie przy ul. Podleśnej. Przemysław Burchard zmarł 22 kwietnia 2008 roku i spoczywa na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 139-1-19).

Odznaczenia i nagrody

Przemysław Burchard, znany ze swoich osiągnięć zarówno w sferze literatury, jak i działalności wojskowej, otrzymał szereg prestiżowych odznaczeń, które są wyrazem uznania jego wkładu w te dziedziny.

• srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami,
• Krzyż Walecznych,
• Krzyż Partyzancki,
• Medal Wojska,
• Krzyż Armii Krajowej,
• Krzyż Narodowego Czynu Zbrojnego,
• nagroda „Życia Literackiego” za książkę Za ostatnim przystankiem (1986).

Twórczość

Przemysław Burchard to autor, którego dorobek literacki obejmuje szeroki wachlarz gatunków, od opowiadań po przewodniki turystyczne. Poniżej prezentujemy zestawienie jego najbardziej znanych dzieł:

• – Z wyprawy grotołazów (opowiadania dla młodzieży). Nasza Księgarnia Warszawa 1957,
• – Noc bez gwiazd (opowiadania). Sport i Turystyka Warszawa 1957,
• – Podwodne przygody (opowiadania). Wiedza Powszechna Warszawa 1960,
• – Tropami folkloru (szkice). Wydawnictwo Harcerskie „Horyzont” Warszawa 1960,
• – Na szlaku. Nowoczesny sprzęt turystyczny (poradnik). Wydawnictwo Harcerskie „Horyzont” Warszawa 1960,
• – Na dno świata (reportaże). Czytelnik Warszawa 1961 seria: „Z żaglem”,
• – Kariera ministra (opowieść; wsp. Aleksander Drożdżyńskim. Wydawnictwo MON Warszawa 1963; seria Biblioteka Żółtego Tygrysa),
• – Mały przewodnik kolekcjonera. Moje hobby (wsp. Eugeniuszem Gołowin). Iskry Warszawa 1966,
• – Wśród magotów i krokodyli (reportaże) Wiedza Powszechna Warszawa 1963; wydanie Kuba: 1967,
• – Krok za rogatki (szkice). Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza Warszawa 1964,
• – Bułgaria (przewodnik). Wiedza Powszechna Warszawa 1965, 1967, 1980 ISBN 83-21-4010-9-0; 1987, ISBN 83-21-4010-9-0; seria: Biblioteka – Kraje, Ludzie, Obyczaje,
• – Duchy żółtych liści (opowiadania). Nasza Księgarnia Warszawa 1965,
• – Węgry (przewodnik). Wiedza Powszechna 1966, 1974, 1988, ISBN 83-21-4055-4-1; seria: Biblioteka – Kraje, Ludzie, Obyczaje,
• – Inne kraje, inne ludy (szkice etnograficzne) Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza Warszawa 1967, 1974,
• – Operacja „Pluto”. Wydawnictwo Morskie 1967; seria: Miniatury Morskie,
• – Rumunia (przewodnik). Wiedza Powszechna Warszawa 1968, 1976; seria: Biblioteka – Kraje, Ludzie, Obyczaje,
• – Rzym (przewodnik). Wiedza Powszechna Warszawa 1971, 1982, ISBN 83-21-4021-7-8; 1987, ISBN 83-21-4021-7-8; seria: Biblioteka – Kraje, Ludzie, Obyczaje,
• – Indianie z peryferii (powieść). Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza Warszawa 1973,
• – Sandomierz (szkic). Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych Warszawa 1973,
• – Dżungla za progiem (reportaże podróżnicze). Czytelnik Warszawa 1975, 1978; seria: Z żaglem; przekład niemiecki: Unter Indianern Kolumbiens, tłum. Bolko Schweinitz; F. A. Brockhaus 1976, 1979, 1984, 1987. ISBN 3-325-00216-1,
• – Operacja Kret (reportaż). Czytelnik Warszawa 1977. seria: Z żaglem; przekład niemiecki: Unternehmen Maulwurf, tłum. Bolko Schweinitz; F. A. Brockhaus 1982,
• – Za ostatnim przystankiem (reportaże). Czytelnik Warszawa 1985. ISBN 83-07-0150-3-0; seria: Z żaglem,
• – Australijczycy (szkice etnograficzne; Wiedza Powszechna Warszawa 1990. ISBN 83-21-4070-2-1; przekład niemiecki: Australier. Geschichte, Konflikte, Bräuche, Sitten, tłum. Bolko Schweinitz; Urania 1990. ISBN 3-332-00331-3.

Inne prace redakcyjne

W obszarze redakcyjnym Przemysława Burcharda zrealizowano kilka istotnych projektów, które wzbogacają literaturę i kulturę. Do najważniejszych można zaliczyć:

• Pierre Minvielle, W głąb ziemi (autor przedmowy; tłum. Janina Zielonko; Nasza Księgarnia 1972),
• Związki polsko-rumuńskie [w:] Sebastian Bonifaciu, Nicolae Docnescu, Ioana Vasiliu-Ciotoiu, Przewodnik po Rumunii (Sport i Turystyka, 1978),
• Tadeusz Boy-Żeleński, Erinnerungen an das Labyrinth. Krakau um die Jahrhundertwende: Skizzen und Feuilletons (autor fotografii; tłum. z jęz. polskiego Bolko Schweinitz; Leipzig, G. Kiepenheuer 1979),
• Pamiątki i zabytki kultury żydowskiej w Polsce (autor opracowania; przewodnik; Zakłady Graficzne „Reprint” Piotr Piotrowski 1990).

---

Oceń: Przemysław Burchard

---