Kazimierz Stojałowski

---

Życiorys

Dzieciństwo i młodość

Kazimierz Stojałowski przyszedł na świat w rodzinie, w której tradycje rzeźnicze były silnie obecne. Jego ojciec, Ludwik Stojałowski (1868–1912), był mistrzem rzeźnickim oraz właścicielem zakładu w Toruniu-Mokrem, a matka, Weronika de domo Gembarska (1879–1931), wnosiła ciepło i wsparcie do ich życia. Ukończył gimnazjum w rodzinnym mieście i z wielkim zaangażowaniem uczył języka polskiego dzieci pochodzących z rodzin robotniczych. W latach 1918–1920 aktywnie uczestniczył w działalności społeczeństwa, będąc członkiem Towarzystwa Tomasza Zana, które promowało postawy patriotyczne, a także brał udział w organizowaniu drużyny harcerskiej im. Zawiszy Czarnego, będącej jedną z najstarszych w Polsce (zob. 16 Warszawska Drużyna Harcerzy). Jako ochotnik w wojnie polsko-bolszewickiej, przydzielono go do 18 pułku Ułanów Pomorskich, chociaż nie brał bezpośrednio udziału w działaniach bojowych.

Po zdaniu matury w 1922 roku, rozpoczął studia medyczne na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Poznańskiego, gdzie kontynuował rozwijanie swoich pasji i zainteresowań. W trakcie okresu studiów dołączył do korporacji akademickiej „Baltia”, gdzie jego zaangażowanie objawiało się w pełnionych funkcjach na przestrzeni kolejnych lat, zarówno jako sekretarz, jak i wiceprezes.

Dwudziestolecie międzywojenne

Studia zakończył w 1928 roku, zdobywając dyplom doktora wszech nauk lekarskich. Wkrótce po tym rozpoczął pracę w sanatorium chorób płuc w Kowanówku, które znajdowało się niedaleko Obornik Wielkopolskich, gdzie pełnił rolę ftyzjatra. W latach 1930–1939 kontynuował swoją karierę w Zakładzie Anatomii Patologicznej Uniwersytetu Poznańskiego, kierowanym przez Ludwika Skubiszewskiego, zdobywając od 1932 roku tytuł adiunkta. Równocześnie angażował się w pracę wolontariacką w poznańskim Szpitalu Elżbietanek. W 1935 roku uzyskał specjalizację II stopnia w dziedzinie patomorfologii, a dwa lata później specjalizację w zakresie chorób wewnętrznych. Jego wyniki badań były publikowane w „Nowinach Lekarskich”, a jego wiedza przyczyniła się do pracy w zespole redakcyjnym czasopisma. Szkolenie specjalistyczne kontynuował w Institut du Cancer w Villejuif oraz w Instytucie Pasteura w Paryżu.

II wojna światowa

W momencie wybuchu II wojny światowej, Stojałowski pełnił rolę naczelnika medycznego w odcinku Warszawa-Zachód (Wola) podczas obrony stolicy. Po jej kapitulacji na krótko wrócił do Poznania, jednak z konieczności musiał przenieść się do Gorlic, gdzie objął stanowisko kierownika Powiatowego Ośrodka Zdrowia, lekarza Ubezpieczalni Społecznej oraz zorganizował powiatowy oddział Polskiego Komitetu Opiekuńczego.

Okres powojenny w Poznaniu

Po wojnie, Stojałowski rozpoczął pracę jako lekarz w Ubezpieczalni Społecznej w Toruniu, lecz szybko powrócił do Poznania. Kontynuował swoją karierę w Zakładzie Anatomii Patologicznej Uniwersytetu Poznańskiego, gdzie dodatkowo kierował Oddziałem Stomatologii Wydziału Lekarskiego. Już w kwietniu 1945 roku rozpoczął zajęcia dydaktyczne, które wpłynęły na kształcenie wielu nowych kadr. W lipcu uzyskał habilitację na podstawie rozprawy dotyczącej roli układu mezenchymalnego w zapaleniu. Uznanie jego pracy naukowej potwierdziła nagroda przyznana przez PAU w 1947 roku. Później, w latach 1947–1948, pracował w Zakładzie Medycyny Sądowej Uniwersytetu Poznańskiego, aż w 1948 roku uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego.

Praca w Szczecinie

Począwszy od września 1948 roku, Kazimierz Stojałowski objął stanowisko profesora nadzwyczajnego w nowo powstałej Akademii Lekarskiej w Szczecinie (obecnie Pomorska Akademia Medyczna). Przez kilka lat kierował Katedrą Anatomii Patologicznej oraz Zakładem Medycyny Sądowej PAM, z sukcesem organizując jedną z wiodących jednostek naukowo-dydaktycznych w Polsce. Stworzył w swoim zakładzie znaną na świecie szkołę naukową, do której należeli wybitni uczeni, tacy jak prof. Stanisław Woyke, prof. Aleksandra Krygier-Stojałowska, czy prof. Władysław Parafiniuk. W 1957 roku uhonorowano go tytułem profesora zwyczajnego. Kazimierz Stojałowski był także mentorem dla wielu doktorantów i opiekunem naukowym habilitacji. Przez wiele lat pełnił ważne funkcje administracyjne w PAM oraz opublikował ponad 150 prac naukowych, przez co znacznie wpłynął na rozwój medycyny w Polsce.

Na emeryturze w 1974 roku, kontynuował działalność naukową jako profesor kontraktowy w Zakładzie Anatomii Patologicznej, który po reorganizacji przemianowano na Zakład Patomorfologii Klinicznej.

Wybrane publikacje

W dorobku Kazimierza Stojałowskiego znajduje się szereg znaczących publikacji, które przyczyniły się do rozwoju medycyny i chirurgii. Poniżej przedstawiamy wybrane z nich:

• O uchyłkach nabytych pęcherza moczowego, Polski Przegląd Chirurgiczny 1931,
• Recherches cliniques et experimentales sur l’action des rayons X sur les amygdales palatines, Rev. Otorhinolaryng 1939 (z A. Radzymińskim),
• Morfologiczne badania porównawcze nad rolą układu mezenchymalnego, a w szczególności sercowo-naczyniowego w zapaleniu hyperergicznym i gośćcowym, Prace Komisji Lekarskiej Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 1947,
• Anatomia patologiczna w zarysie, wyd. I 1962, wyd. II 1971,
• Reactions of Dermal Connective Tissue in Rheumatoid Arthritis, I Congr. Europ. Soc. Pathol., Warszawa 1966.

Członkostwo w stowarzyszeniach i radach naukowych

W latach 1933–1937 oraz w roku 1947 Kazimierz Stojałowski pełnił funkcję sekretarza Wydziału IV w Poznańskim Towarzystwie Przyjaciół Nauk. Dodatkowo, w latach 1945–1948 sprawował rolę sekretarza Poznańskiego Towarzystwa Lekarskiego. W 1947 roku dołączył do Komisji Antropologicznej Polskiej Akademii Umiejętności, co znacząco wzmocniło jego autorytet w środowisku naukowym.

W Szczecinie, w 1948 roku, wspólnie z Jakubem Węgierką, założył Towarzystwo Lekarsko-Naukowe, które później przekształciło się w Oddział Szczeciński Polskiego Towarzystwa Lekarskiego. Był również współzałożycielem Szczecińskiego Towarzystwa Naukowego oraz Szczecińsko-Koszalińskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Reumatologicznego, a także założycielem Szczecińsko-Koszalińskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Anatomopatologów, którym kierował przez wiele lat.

Stojałowski uczestniczył w organizacji Polskiego Towarzystwa Histochemików i Cytochemików w 1956 roku, a w latach 1965–1968 pełnił funkcję przewodniczącego Komisji Rewizyjnej Zarządu Głównego. Należał do Rady Naukowej Instytutu Reumatologicznego w Warszawie, gdzie był członkiem w latach 1966–1972 oraz przewodniczącym od 1966 roku. Poza tym, jego działalność obejmowała również członkostwo w Radzie Naukowej przy Ministrze Zdrowia i Opieki Społecznej w latach 1968–1970, jak i Radzie Towarzystw Naukowych przy Prezydium PAN.

W ciągu swojej kariery był aktywnym członkiem zespołów redakcyjnych wielu prestiżowych czasopism. Był częścią redakcji Nowin Lekarskich w latach 1938–1939 oraz 1947–1950. Ponadto, zaangażował się w redakcję czasopisma Patologia Polska od momentu jego powstania w 1950 roku, a także w działania redakcyjne Przeglądu Lekarskiego (1952–1954) i Roczników Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie w latach 1956–1957. Od 1959 roku był członkiem redakcji Reumatologii Polskiej (później – Reumatologia), a od 1963 roku redakcji Folia Histochemica et Cytochemica.

Odznaczenia, nagrody i wyróżnienia

Kazimierz Stojałowski był laureatem wielu znaczących odznaczeń, nagród i wyróżnień, które odzwierciedlają jego niezwykły wkład w naukę i służbę społeczną. Oto lista jego osiągnięć:

• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski,
• Order Sztandaru Pracy I klasy,
• Medal X-lecia Polski Ludowej (1956),
• złota odznaka „Gryfa Pomorskiego” (1957),
• Nagroda PAU, Kraków (1948),
• Dyplom Uznania na Zjeździe Polskiego Towarzystwa Reumatologicznego, Kraków (1955),
• Nagroda miasta Szczecina (1957),
• Nagrody resortowe I stopnia (1964, 1966),
• I Nagroda Polskiego Towarzystwa Anatomicznego (1964),
• Medal pamiątkowy z okazji 25-lecia nauki szczecińskiej (1971),
• Nagroda zespołowa ZG Polskiego Towarzystwa Anatomopatologów (1972),
• Medal Amicus Scientiae et Veritatis,
• Medal „Zasłużony dla Ziemi Szczecińskiej” (1973),
• Medal „Wielkiej Zasłudze – Ziemia Szczecińska” (1973),
• Odznaka Zasłużony Nauczyciel PRL (1974),
• Medal 30-lecia „Gryfa Pomorskiego” (1975),
• Nagroda Wojewody Szczecińskiego (1977),
• wpisany do „Księgi zasłużonych województwa szczecińskiego”,
• tytuł członka honorowego Polskiego Towarzystwa Patologicznego (1973),
• tytuł doktora honoris causa PAM (1974),
• tytuł członka honorowego Polskiego Towarzystwa Lekarskiego (1976),
• tytuł członka honorowego Szczecińskiego Towarzystwa Naukowego (1982),
• Odznaka Zasłużony Lekarz PRL (1984).

Każde z tych wyróżnień świadczy o jego znaczącej roli w społeczności naukowej oraz o jego zaangażowaniu w rozwój medycyny w Polsce.

Życie prywatne

Kazimierz Stojałowski był człowiekiem, którego życie osobiste było pełne zmian i wyzwań. Trzykrotne małżeństwo definiowało część jego biografii.

Jego pierwsze małżeństwo zakończyło się unieważnieniem wkrótce po zawarciu go, co miało miejsce w latach dwudziestych XX wieku. Druga żona, z którą zawarł związek w 1944 roku, również okazała się nietrwała; rozwód nastąpił w latach pięćdziesiątych. W jego życiu prywatnym ważną rolę odegrała Aleksandra Krygier, z którą ożenił się w 1965 roku. Aleksandra była jego współpracownicą i później osiągnęła wysoki status akademicki, zostając profesorem patologii oraz kierownikiem Zakładu Patologii Komórki i Katedry Patologii na Wydziale Stomatologicznym Pomorskiej Akademii Medycznej.

Para miała syna, Stefana, który przyszedł na świat w 1968 roku. Obecnie jest on specjalistą w dziedzinie genetyki i hodowli roślin, pracującym na szczecińskiej Akademii Rolniczej.

---

Oceń: Kazimierz Stojałowski

---