Siegfried Kalischer

---

Życiorys

Urodziny Siegfrieda Kalischera miały miejsce 7 maja 1862 roku w Toruniu, gdzie przyszedł na świat jako syn Jacoba Loebela Kalischera (1832–1913) oraz Rosalie z domu Glicksmann (1835–1903). Jego dziadkiem od strony ojca był Loebel Kalischer (1799–1891), który był bratem Zwi Hirscha Kalischera (1795–1874). Siegfried wychowywał się w rodzinie z dwojgiem braci, Albertem (1867–1913) oraz Leopoldem (1858–po 1910), a także z siostrą Betty, zwaną po mężu Ritter (1860–1943). Interesujący jest również fakt, że jego brat stryjeczny, Otto Kalischer (1869–1942), odniósł sukces jako neurolog.

Kalischer kontynuował swoją edukację medyczną na Uniwersytecie Fryderyka Wilhelma w Berlinie oraz na Uniwersytecie w Würzburgu, gdzie uzyskał tytuł doktora medycyny w 1885 roku. Praca dyplomowa nosiła tytuł Zur Frage über den Einfluss der erblichen Belastung auf Entwicklung, Verlauf und Prognose der Geistesstörungen. Dwa lata później zdobył aprobatę do wykonywania zawodu. W okresie przed rokiem 1900 został zatrudniony w laboratorium Emmanuela Mendla w Berlinie, a w latach 1886–1890 miał okazję praktykować w klinice neurologicznej (Nervenklinik) w Berlinie-Pankow. Następnie spędził rok jako lekarz okrętowy w Indiach Wschodnich i Zachodnich, a po powrocie pracował w poliklinice chorób dziecięcych (Kinder-Poliklinik) pod kierunkiem Hugona Neumanna.

W 1891 roku, we współpracy z Martinem Maassem, założył prywatną klinikę w Berlinie-Pankow, znaną jako Kurhaus Hubertus. Jego zaangażowanie w rozwój neurologii zaowocowało przynależnością do Berlińskiego Towarzystwa Neurologii i Psychiatrii (Berliner Gesellschaft für Psychiatrie und Neurologie) oraz Berlińskiego Towarzystwa Psychiatrycznego (Psychiatrischer Verein zu Berlin). W 1912 roku otrzymał tytuł radcy sanitarnego (Sanitätsrat) i do 1898 roku był członkiem Deutsche Kakteen-Gesellschaft.

Siegfried Kalischer był również osobą, która pielęgnowała relacje z innymi znanymi medykami, w tym był lekarzem i przyjacielem Marthe Fritsch Fontane. W życiu osobistym był dwukrotnie żonaty: po raz pierwszy z kuzynką Theklą Kalischer (1872–1902), a następnie z Elin Henriques. Z pierwszego małżeństwa urodziła się mu córka, Irmgard Kalischer (1898–1979), która również wybrała karierę medyczną. Jej pierwszy mąż to Hans Wilhelm Bernhard Thienemann (1898–1954), z którym wzięła ślub w 1922 roku, lecz rozwiedli się osiem lat później. Drugim mężem Irmgard był filolog klasyczny Georg Rohde (1899–1960); w 1935 roku oboje wyjechali do Ankary, uciekając przed prześladowaniami.

Niepewną pozostaje jednak data emigracji Siegfrieda Kalischera. W 1937 roku jego nazwisko jeszcze figurowało w berlińskiej książce telefonicznej, jednakże większość źródeł nie dostarcza informacji na temat daty jego zgonu czy losów w trakcie II wojny światowej. Przyjmuje się, że Kalischer emigrował do Danii około 1936 roku, a zmarł 31 marca 1954 roku w Kopenhadze.

Warto również zaznaczyć, że w 1903 roku Siegfried Kalischer opublikował tomik poezji pod tytułem Von Liebe, Leid und Tod przy użyciu pseudonimu Rolf Leidfried. W 1912 roku, w tym samym wydawnictwie K. Siegismund Verlag, ukazał się drugi tom poezji, Einsame Seelen, który jednak nie został uwzględniony w biograficznych notatkach w Grosse jüdische Nationalbiographie.

Dorobek naukowy

W roku 1901 Siegfried Kalischer zaprezentował jeden z pionierskich opisów schorzenia, które dzisiaj funkcjonuje pod nazwą zespół Sturge’a-Webera. Ten zespół, który na przestrzeni lat był również określany jako zespół Sturge’a-Kalischera-Webera, starannie dokumentuje zjawiska neurologiczne związane z tym schorzeniem. Często można znaleźć błędne przypisanie tego opisu Ottonowi, stryjecznemu bratu Kalischera.

Kalischer aktywnie uczestniczył w pracach redakcyjnych czasopisma „Jahresbericht über die Leistungen und Fortschritte auf dem Gebiete der Neurologie und Psychiatrie”, gdzie podjął się referowania wielu istotnych zagadnień z dziedziny neuropsychiatrii. W szczególności skupiał się na tematach związanych z afazją oraz schorzeniami dotyczącymi rdzenia kręgowego i rdzenia przedłużonego, co przyczyniło się do rozwoju tej ważnej dziedziny nauki.

Lista prac

Wśród znaczących prac Siegfrieda Kalischera można wymienić kilka istotnych publikacji, które przyczyniły się do rozwoju nauk neuropsychologicznych. W swojej pracy podejmował kwestie wpływu obciążeń dziedzicznych na rozwój zespołów psychicznych, co zostało ujęte w badaniach z 1885 roku, opublikowanych w Berlinie przez wydawnictwo Jacoby.

Ponadto, Kalischer zbadał przypadek subakutnej nuclearnej oftalmoplegii oraz paraliżu kończyn i opisał wyniki swojej analizy w „Deutsche Zeitschrift für Nervenheilkunde” w 1895 roku. Interesującym tematem jego badań były również toksyczne kakteen, o których cytował w „Monatsschrift für Kakteenkunde”.

W 1896 roku Kalischer zajął się przypadkiem psychozy (grypowej) u dzieci, który miał znaczenie dla zrozumienia wyzwań związanych z najmłodszymi pacjentami. Umiejętność dostosowywania się do złożoności oraz różnorodności stanu zdrowia dzieci była również widoczna w jego badaniach nad wrodzonymi defektami mięśniowymi i ich leczeniem, które ukazały się w Neurologischem Centralblatt.

W pracach z 1897 roku Kalischerprowadził badania dotyczące przypadków asthenicznej paraliżu oraz licznych patologii neurologicznych, co przyczyniło się do zwiększenia wiedzy na ten temat. Jego badania nad teleangiektazją u dzieci oraz wymiana informacji na temat terapii neurologicznych były fundamentalne dla rozwoju psychiatrii dziecięcej w tym okresie.

Od tego czasu Kalischer miał na swoim koncie szereg kolejnych publikacji, analizując różne aspekty neuropsychologii, prowadził też badania nad innymi spowodowaniami neurologicznymi, jak np. miało to miejsce w przypadku dzieci, które doświadczały zespołu Tobos i chorób syfilitycznych. Prace te stały się znaczące dla zrozumienia dziedzicznych aspektów patologii neurologicznych.

Nie można pominąć wydań dotyczących tematyki afazji, które Kalischer podjął w swoich odniesieniach z początku XX wieku. Opublikowane w 1906 roku, analizowały postępy w neurologii oraz psychoterapii.

Po II wojnie światowej Kalischer poczynił znaczne kroki na rzecz zrozumienia częstszych przypadków, takich jak encefalitis lethargica oraz arterioskleroza, co podeszło z szerszej perspektywy, analizując ich wpływ na psychikę i system nerwowy pacjentów.

Ostatecznie, jego prace poruszały również temat międzyludzkich relacji w kontekście chorób psychicznych, jak i zaburzeń neurologicznych, z szczególnym uwzględnieniem równowagi między psychoterapią a farmakoterapią, co czyniło jego wkład niezwykle cennym i niezapomnianym w historii medycyny.

• Zur Frage über den Einfluss der erblichen Belastung auf Entwicklung, Verlauf und Prognose der Geistesstörungen. Berlin: Jacoby, 1885,
• Ein Fall von subacuter nuclearer Ophthalmoplegie und Extremitätenlähmung mit Obductionsbefund. (Polio-Mesencephalo-Myelitis subacuta). „Deutsche Zeitschrift für Nervenheilkunde”. 6 (3-4), s. 252–312, 1895, DOI: 10.1007/BF01673516,
• Über giftige Kakteen. Monatsschrift für Kakteenkunde 5 s. 59-60, 1895,
• Ein Fall von (Influenza-) Psychose im frühesten Kindesalter. „Archiv für Psychiatrie und Nervenkrankheiten”. 29 (1), s. 231–248, 1896, DOI: 10.1007/BF02961679,
• Ueber angeborene Muskeldefecte. Neurologisches Centralblatt 15, s. 685, 1896,
• Zur Casuistik der asthenischen (Bulbär-) Paralyse oder Myasthenia pseudoparalytica. „Deutsche Zeitschrift für Nervenheilkunde”. 10 (3-4), s. 321–334, 1897, DOI: 10.1007/BF01668175,
• Demonstration des Gehirns eines Kindes mit Teleangiectasie der linksseitigen Gesichts-Kopfhaut und Hirnoberfläche. „Berliner klinische Wochenschrift”. 34, s. 1059, 1897,
• Was können wir für den Unterricht und die Erziehung unserer schwachbegabten und schwachsinnigen Kinder thun? Berlin, Oehmigke 1897 ss. 30,
• Ueber Amyotrophien bei Tabes, Paralyse und Hinterstrangserkrankungen. „Monatsschrift für Psychiatrie und Neurologie”. 1 (2), s. 168–182, 1897, DOI: 10.1159/000228947,
• Ein Fall von Zwangsvorstellungen und Berührungsangst im Kindesalter. „Archiv für Kinderheilkunde”. 24 (1-2), s. 47–55, 1898,
• Ueber infantile Tabes und hereditär syphilitische Erkrankungen des Centralnervensystems. „Archiv für Kinderheilkunde”. 24 (1-2), s. 56-74, 1898,
• Ueber angeborenen Muskelkrampf und Hypertrophie an der linken oberen Extremitat. Neurologisches Centralblatt 17, ss. 107-115, 1898,
• Über erbliche Tabes. Berliner klinische Wochenschrift, 1898,
• Die Tabes dorsalis. Sammel-Referat über Arbeiten aus den Jahren 1894-1897 (cr. Mai). „Monatsschrift für Psychiatrie und Neurologie”. 3 (2), s. 180-195, 1898, DOI: 10.1159/000228792,
• Ueber Mikrogyrie und Mikrophthalmie. Neurologisches Centralblatt 9, s. 398, 1899,
• Hirnhautangiom (Demonstration von mikroskopischen Präparaten). Neurologisches Centralblatt 23, s. 1114, 1899,
• Ueber Teleangiektasien mit unilateraler Hypertrophie und über Knochenverlängerung bei spinaler Kinderlähmung. „Monatsschrift für Psychiatrie und Neurologie”. 6 (6), s. 431-436, 1899, DOI: 10.1159/000228638,
• Zur Prophylaxe der chronisehen Neurosen. Med-Ztg No. 101, 1899,
• Aphasie. Jahresbericht ueber die Leistungen und Fortschritte auf dem Gebiete der Neurologie und Psychiatrie, 1900,
• Die Schlaflosigkeit und deren allgemeine Behandlung. Die Ärztliche Praxis 14 (11) s. 175–177, 1900,
• Über die Fürsorge für schwachbegabte Kinder. Neurologisches Centralblatt s. 475,
• Ein Fall von Teleangiectasie (Angiom) des Gesichts und der weichen Hirnhaut. „Archiv für Psychiatrie und Nervenkrankheiten”. 34 (1), s. 171–180, 1901, DOI: 10.1007/BF01960295,
• Ueber angeborene halbseitige Hypertrophien (partieller Riesenwuchs etc.). Centralblatt Grenzgebiet Med Chir 4, ss. 337-340, 1901,
• Aphasie. Jahresbericht ueber die Leistungen und Fortschritte auf dem Gebiete der Neurologie und Psychiatrie s. 365-370, 1906,
• Brücke und der Medulla oblongata. Jahresbericht ueber die Leistungen und Fortschritte auf dem Gebiete der Neurologie und Psychiatrie s. 559-567, 1906,
• Clinical Notes of a New Bromine Preparation. Clinical Excerpts 15, s. 85-87, 1909,
• Medikamentöse Therapie W: Max Lewandowsky (Hrsg.): Handbuch der Neurologie, 1.Bd.. Berlin: Verlag von Julius Springer, 1910,
• „Zur Prognose und Therapie der Neurasthenie” (s. 177–214) W: Bericht über die 9. Deutsche Studienreise. Berlin: Deutsches Zentralkomitees für ärztliche Studienreisen, 1910,
• Erkrankungen der Brücke und der Medulla oblongata. Jahresbericht ueber die Leistungen und Fortschritte auf dem Gebiete der Neurologie und Psychiatrie 15, s. 594-600, 1912,
• „Der angeborene Hydrocephalus” W: Max Lewandowsky (Hrsg.): Handbuch der Neurologie, 3.Bd.. Berlin: Verlag von Julius Springer, 1912,
• Über die Grenzen der Psychotherapie. Jahresbericht über die Leistungen und Fortschritte auf dem Gebiete der Neurologie und Psychiatrie 20, s. 71-76 (1916),
• Ein neues Krankheitsbild (Radio-Manie). Radio-Umschau s. 326, 1925,
• Wodurch entstehen ärztliche Fehldiagnosen? Deutsche Medizinische Wochenschrift 30, s. 1233, 1925,
• Die Beziehungen der Tetanie zur Epilepsie. „Archiv für Psychiatrie und Nervenkrankheiten”. 78 (1), s. 168–182, 1926, DOI: 10.1007/BF01996617,
• Zur Frage der sexuellen Aufklärung. Fortschritte der Medizin 44 (15), s. 680–681, 1926,
• Über die Neuralgie des N. phrenicus. Neuralgia phrenica oder diaphragmatica. „Klinische Wochenschrift”. 7 (7), s. 314–315, 1928, DOI: 10.1007/BF01850039,
• Über ein Myelom des Schädeldaches und die Beziehungen der Myelome zu den Nervensystem. Zeitschrift für die gesamte Neurologie und Psychiatrie 117, s. 424, 1928,
• „Über Myelome” (s. 232–242) W: Księga jubileuszowa Edwarda Flataua. Warszawa: Gebethner i Wolff, 1929,
• Zur Psychotherapie. Fortschritte der Medizin 47 (5), 130-131, 1929,
• Encephalitis Lethargica und Arteriosklerose. „Klinische Wochenschrift”. 8 (17), s. 790–791, 1929, DOI: 10.1007/BF01737700,
• Geisteskrankheit und Ehe (Erblichkeit, Eheberatung, Ehegesetze, Sterilisierung). Fortschritte der Medizin 50 (22), 923–927, 1932.

---

Oceń: Siegfried Kalischer

---