Halina Urbańska

---

Życiorys

W latach 1915–1918 Halina Urbańska pracowała jako nauczycielka języka polskiego na tajnych kursach dla dorosłych. Umożliwiały one przygotowanie przyszłych nauczycieli i urzędników. Zajęcia te miały miejsce w salce parafialnej jednego z kościołów znajdujących się w Toruniu. Po pewnym czasie, podjęła pracę w zarządzie miejskim, a następnie zaangażowała się w działalność społeczną, wchodząc w skład Komitetu Opieki nad Bezdomnymi. Aktywnie uczestniczyła w różnych organizacjach, które niosły pomoc ofiarom wojny.

Współpraca z Wandą Szuman przyniosła efekty w 1917 roku, kiedy to doprowadziły do powstania filii Towarzystwa Czytelni Ludowych w Toruniu. Halina pełniła rolę kierowniczki polskiej biblioteki publicznej, która nosiła nazwę Zjednoczone Czytelnie Towarzystwa Czytelni Ludowych. Już rok później, jej starania przyczyniły się do utworzenia Centralnej Biblioteki Pedagogicznej przy Komisji Szkolnej w Toruniu. Dla tejże placówki zorganizowała przemyt książek przez kordony zaborcze.

Od listopada 1918 roku, Urbańska wchodziła w skład Zarządu Powszechnego Towarzystwa Pedagogicznego, które koordynowało polski ruch oświatowy. Obok niej działali także inni członkowie, w tym Wanda Szuman oraz ks. Marian Pączek. Towarzystwo zostało później przekształcone w Wydział Szkolny Podkomisariatu w Gdańsku, a Urbańska zasiadała w Komisji Szkolnej na Regencję Kwidzyńską, której siedziba mieściła się w Toruniu. Angażowała się w zakładanie szkolnych komisji powiatowych, nadzorując wprowadzenie trzech godzin języka polskiego oraz czterech godzin religii w języku polskim w szkołach elementarnych.

Jej osiągnięcia obejmowały także dostarczanie polskich podręczników, prowadzenie statystyk dotyczących uczniów, nauczycieli i szkół, a także udzielanie porad dotyczących edukacji oraz opracowywanie systemu kształcenia dorosłych. Po okresie wyzwolenia Pomorza, Urbańska prowadziła swoją księgarnię „Stella” przy ulicy Szerokiej 26, gdzie kontynuowała działalność społeczną. Organizowała zapisy do Polskiego Czerwonego Krzyża oraz zbiórki żywności, leków i książek, z których korzystali pacjenci szpitali, inwalidzi oraz powracający żołnierze z wojny.

Później objęła kierownictwo Biblioteki Towarzystwa Wiedzy Wojskowej oraz Biblioteki Wojskowej Dowództwa Okręgu Korpusu VIII, która powstała w Grudziądzu, a w 1922 roku została przeniesiona do Torunia. Obie biblioteki dzieliły wspólne kierownictwo i obsługiwały zarówno wojskowych, jak i cywilnych czytelników. W 1929 roku, Urbańska opublikowała artykuł na temat Biblioteki Wojskowej DOK VIII w zbiorze Biblioteki wielkopolskiej i pomorskiej. W tym czasie, zbiory Biblioteki Wojskowej Dowództwa Okręgu Korpusu VIII liczyły już ponad 9 tysięcy dzieł, przy czym Biblioteka Towarzystwa Wiedzy Wojskowej dysponowała przeszło 4,5 tysiąca pozycji.

W wyniku wydarzeń września 1939 roku, księgozbiory obu bibliotek zostały ewakuowane do Warszawy. Urbańska także udała się do Warszawy, jednak w czasie okupacji nie mogła już pracować w zawodzie bibliotekarki i zaczęła pracować jako pomocnica fabryczna. Po trudnych latach pracy oraz zmaganiach ze zdrowiem, zmarła 18 września 1942 roku w Warszawie, a jej ciało zostało pochowane na cmentarzu Powązkowskim, w kwaterze 117-2-26.

---

Oceń: Halina Urbańska

---