Ulica Szeroka w Toruniu

---

Charakterystyka

Ulica Szeroka stanowi istotny fragment najważniejszego traktu pieszego w obrębie Zespołu Staromiejskiego. Łączy ona Rynek Nowomiejski z Rynkiem Staromiejskim, a dalej zmierza przez tak zwany Łuk Cezara, kierując się do placu Rapackiego. Ta malownicza ulica rozciąga się od zbiegu ulic Strumykowej i Przedzamcze do południowo-wschodniego naroża Rynku Staromiejskiego, osiągając długość około 240 metrów.

W przeszłości, w czasach średniowiecznych, fragment tej ulicy między ulicą Podmurną a Szczytną nosił miano ul. Wielkiej (w źródłach historycznych znanej jako Grossegasse). Natomiast od Szczytnej do Rynku Staromiejskiego funkcjonował jako Rymary (w średniowiecznych dokumentach występujący jako Corrigatores). Znajdowała się tutaj także brama miejska, znana jako Wielka lub Kotlarska, która kończyła ulicę od strony Nowego Miasta, lecz została rozebrana na początku XIX wieku.

Od drugiej połowy XIX wieku Szeroka zaczęła przyjmować charakter głównej ulicy handlowej w Toruniu, co w dużej mierze utrzymuje się do dzisiaj. W okresie międzywojennym była ona zamieszkana przede wszystkim przez kupców.

W latach 1950–1956 ulica Szeroka (razem z ul. Królowej Jadwigi) nosiła nazwę ul. Stalingradzkiej.

Zabudowa

Ulica Szeroka w Toruniu jest miejscem, które zachwyca swoją historyczną zabudową. Zróżnicowane architektonicznie kamienice, w tym także te z epoki średniowiecza, tworzą wyjątkowy klimat tej części Starego Miasta. Większość z nich ma formę pierzejową z szczytowymi frontami, często sięgającymi aż trzech pięter. Choć zabudowa nosi ślady przekształceń, to w kamienicy pod nr 38 można jeszcze podziwiać gotycką fasadę.

W wielu wnętrzach zachowały się wyjątkowe elementy wystroju, takie jak malowidła ścienne, które można zobaczyć w budynkach nr 16 i 22, a także zachwycające polichromowane stropy drewniane, które odkryjemy w kamienicach nr 16, 38 i 40. Cechą charakterystyczną jest różnorodność stylów architektonicznych, w tym wpływy historyzmu oraz secesji.

Pośród szczególnie interesujących budowli, wyróżnia się:

• nr 1/3, kamienica z 1907 r. usytuowana na rogu z ul. Przedzamcze,
• nr 2 i 4, klasycystyczne bliźniacze kamienice z 1874 r.,
• nr 5, klasycystyczna kamienica z 1866 r.,
• nr 6, dawna kamienica-dom towarowy z XIX wieku (Dom Dziecka),
• nr 7, klasycystyczna kamienica z wczesnego XIX wieku, na rogu z ul. Podmurną,
• nr 8, kamienica z drugiej połowy XIX wieku, również na rogu z ul. Podmurną,
• nr 9, kamienica na rogu z ul. Podmurną, która ma gotyckie zręby z XV wieku, przebudowana w XIX wieku i 1935 r.; obecnie znajduje się tu restauracja Szeroka No. 9,
• nr 10/12, zespół połączonych kamienic – barokowej z XVIII wieku i klasycystycznej z przełomu XVIII i XIX wieku; w IX wieku mieściła się tutaj biblioteka, później księgarnia; obecnie działa tu szkoła językowa British School oraz bank Crédit Agricole,
• nr 11, dom towarowy z początków XX wieku, obecnie sklep sieci Vero Moda,
• nr 13/15, dwie kamienice z XV wieku, które zostały przebudowane i połączone w 1866 r.,
• nr 14, dawny bank z 1909 r.; obecnie siedziba banku PKO BP,
• nr 16, kamienica z gotyckimi roots, przebudowana w XVIII i XIX wieku, z zachowanym wewnętrznym malowidłem ściennym ze sceną Pokłonu Trzech Króli oraz największym w Toruniu kompleksem polichromowanych stropów z XVIII wieku; teraz również mieści się tu bank PKO BP,
• nr 18, kamienica na zrębie gotyckim; w latach 1678-1875 funkcjonowała tu kaplica ewangelicka, a w 1877 r. budynek został gruntownie przebudowany na mieszkalny,
• nr 19, pierwotnie gotycka kamienica z zachowaną elewacją tylną z czasów gotyku oraz nowożytnym stropem belkowym,
• nr 20, gotycka kamienica z XIV wieku, przebudowana w XIX wieku; obecnie mieści się tu sklep sieci Orsay,
• nr 21, wczesnomodernistyczna kamienica z początku XX wieku, w której obecnie znajduje się McDonald’s,
• nr 22, pierwotnie gotycka kamienica z XIV wieku, która przeszła przebudowę w XIX wieku, z zachowanymi elementami gotyckimi wewnątrz,
• nr 25, secesyjna kamienica z początku XX wieku, w której lat 1946-1974 mieszkał znany numizmatyk i historyk Marian Gumowski,
• nr 26/28, eklektyczna kamienica z secesyjnymi dekoracjami, w tym herbem Torunia,
• nr 27, w rogu z ul. Łazienną, Apteka Radziecka, która została założona w 1623 r., w miejscu, gdzie znajdowała się własność Rady Miasta Torunia; obecny budynek pochodzi z początku XX wieku,
• nr 31, eklektyczna kamienica z 1899 roku, w której obecnie mieści się sklep sieci W. Kruk,
• nr 32, gotycka kamienica z późniejszymi przebudowami, wewnątrz z zachowanym drewnianym stropem; do 2012 r. funkcjonowała tu księgarnia Matras,
• nr 33, eklektyczna kamienica z 1909 r.,
• nr 34, gotycka kamienica z XV wieku, w której na parterze znajduje się polichromowany strop drewniany,
• nr 35, secesyjno-modernistyczna kamienica z około 1913 r.; została zbudowana przez właściciela firmy C.B. Dietrich & Sohn; znajduje się tu także siedziba Domu Legend Toruńskich,
• nr 36, neogotycka kamienica z 1896 r., zaprojektowana przez żydowskiego architekta Maxa Fraenkela,
• nr 37, budynek z 1884 r. w miejscu, gdzie w średniowieczu usytuowane były ławy mięsne; biegną one aż do placu obok kościoła św. Janów, obecnie ul. Kopernika.
• nr 38, gotycka kamienica z przełomu XIV i XV wieku, z zachowaną pierwotną fasadą oraz renesansowym polichromowanym stropem z końca XVI wieku
• nr 40, XVII-wieczna kamienica na zrębie gotyckim z XV wieku; wnętrze zdobi strop z XVII-wiecznymi malowidłami przedstawiającymi czterech ewangelistów oraz sceny z życia codziennego.
• nr 42, kamienica gotycka z XV wieku, przebudowywana w XIX wieku oraz w 1906 roku,
• nr 43, narożna kamienica z ul. Żeglarską, gdzie na terenie znajdował się dawny odwach miejski z końca XVII wieku,
• nr 46, neogotyczna kamienica z 1891 roku, której powstanie było możliwe w miejsce dwóch budynków zbudowanych na zbyt wąskich działkach; w XIX wieku mieszkał tu rabin toruński, pionier syjonizmu Cwi Hirsz Kaliszer, co upamiętnia tablica odsłonięta w 2011 roku.

---

Oceń: Ulica Szeroka w Toruniu

---