Bulwar Filadelfijski w Toruniu

---

Historia

Od czasów średniowiecza na miejscu, gdzie obecnie znajduje się Bulwar Filadelfijski, funkcjonował port. W przeszłości przyjmowano tutaj statki morskie, które kursowały m.in. pomiędzy Warszawą, Gdynią a Gdańskiem. W drugiej połowie XIX wieku zaczęto opracowywać pierwsze plany zagospodarowania nabrzeża, które miały na celu stworzenie przestrzeni rekreacyjnej. Wkrótce, w 1878 roku, uruchomiono nadbrzeżną linię kolejową, która łączyła Dworzec Toruń Miasto z terenem dzisiejszego bulwaru oraz z Portem Zimowym.

W 1973 roku w związku z przypadającą 500. rocznicą urodzin Mikołaja Kopernika zrewitalizowano tereny nadwiślańskie. W ramach tych prac rozebrano istniejące nabrzeże portowe, w jego miejscu powstał nowoczesny bulwar. W tym samym czasie zmieniono układ komunikacyjny Torunia, przekierowując ruch tranzytowy ze Starego Miasta na Ulicę Nabrzeżną oraz Wały Generała Sikorskiego. Dwa lata później, w 1976 roku, nadano mu obecną nazwę, chociaż niektórzy wskazują na 1977 rok jako datę tej zmiany.

W 1973 roku na Bulwarze Filadelfijskim uruchomiono również otwarte kąpielisko oraz hotel, które stały się częścią Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji. To kąpielisko było wówczas największym w Toruniu, z pięcioma basenami oraz brodzikami, które mogły pomieścić około 2,5 tysiąca osób. Niestety, w 2008 roku zamknięto ostatni basen, a obecnie na tym samym terenie znajduje się jedynie hotel.

28 czerwca 2022 roku rozpoczęto prace nad przebudową Bulwaru Filadelfijskiego. Początkowo planowane na 2017 rok, zostały przesunięte z powodu obaw o zakłócenia w ruchu drogowym przy jednoczesnym remoncie mostu drogowego im. Józefa Piłsudskiego, który znajduje się w bliskim sąsiedztwie bulwaru. Ponadto, wpływy do budżetu miasta spadły w wyniku pandemii COVID-19, co także wpłynęło na termin realizacji projektu. Budowa dwóch pawilonów przy Bulwarze Filadelfijskim wzbudziła kontrowersje; według generalnego konserwatora zabytków Jarosława Sellina, ich powstanie może zakłócić integralność i autentyczność panoramy Zespołu staromiejskiego, co w efekcie mogłoby skutkować wykreśleniem Torunia z listy światowego dziedzictwa UNESCO.

W trakcie prac modernizacyjnych odkryto dolne partie muru Grodzy I, które zostały rozebrane około lat 1886–1888 oraz pozostałości schronu przeciwlotniczego z 1943 roku. Podsumowując, remont Bulwaru Filadelfijskiego zakończył się 14 maja 2024 roku.

Kultura

Bulwar Filadelfijski w Toruniu to niezwykle ważne miejsce, w którym odbywa się wiele wydarzeń kulturalnych oraz plenerowych pokazów historycznych. Przykładem są organizowane tu Dni Torunia, które przyciągają rzesze mieszkańców i turystów.

Na tym malowniczym nabrzeżu kręcono również obie znane produkcje filmowe. W szczególności w filmach takich jak Ludzie Wisły, reżyserii Aleksandra Forda oraz Rejs, w reżyserii Marka Piwowskiego, uwieczniono jego niepowtarzalny klimat.

Innym ważnym wydarzeniem, które miało miejsce na Bulwarze, było odkrycie padłych łabędzi zarażonych wirusem ptasiej grypy w marcu 2006 roku. W odpowiedzi na tę sytuację, 11 lipca tego samego roku, na Bulwarze zainstalowano tymczasowy pomnik związany z ptasią grypą, zaprojektowany przez Andrzeja Szmaka. Strukturę tę stanowiła pomalowana na złoto rura o wysokości 4 metrów, na której szczycie znajdował się łabędź zrobiony ze słomy. Pomnik przypominał o filmie Miś, wyreżyserowanym przez Stanisława Bareię.

W grudniu 2006 roku, pomnik został usunięty, a jego miejsce zajęło białe jajo, które w kwietniu 2007 roku przekształciło się w kolorową pisankę wielkanocną. Jajo zniknęło w czerwcu 2007 roku, jednak w styczniu 2008 roku zostało wystawione na internetowej aukcji Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy, co podkreśliło znaczenie tej lokalizacji dla społeczności toruńskiej.

Ważniejsze obiekty

W obszarze Bulwaru Filadelfijskiego można znaleźć wiele interesujących miejsc. Wśród nich wyróżnia się Koszary Racławickie, które powstały pomiędzy latami 1820 a 1822 jako element umocnień Twierdzy Toruń. Budowla ta zlokalizowana jest pod adresem Bulwar Filadelfijski 18. Kolejną atrakcją, która przyciąga uwagę, jest Pomnik Oficerskiej Szkoły Marynarki Wojennej w Toruniu, przypominający o ważnych aspektach historycznych regionu.

Na bulwarze znajduje się również przystań łodzi „Katarzynka”, która stanowi doskonały punkt wypadowy dla osób pragnących odkrywać piękno Wisły. Osoby zainteresowane turystyką wodną mogą skorzystać z Przystani statków turystycznych pływających po Wiśle, która oferuje różnorodne rejsy i wycieczki. Dodatkowym obiektem, który zasługuje na uwagę, jest budynek limnigrafu, wybudowany w 1892 roku, który został zaprojektowany do rejestrowania zmian poziomu wód Wisły. Warto też zwrócić uwagę na mural upamiętniający niezwykłe chwile związane z kręceniem zdjęć do kultowego filmu „Rejs”.

Schrony przeciwlotnicze

Na Bulwarze Filadelfijskim oraz w sąsiednim skwerze im. Oficerskiej Szkoły Morskiej umiejscowione są schrony przeciwlotnicze. Pierwszy z nich leży w rejonie skrzyżowania z Wolą Zamkową, a także u wylotu Bramy Klasztornej i wylotu ulicy św. Jakuba. W bezpośrednim sąsiedztwie skweru im. Oficerskiej Szkoły Morskiej, tuż przy Bramy Klasztornej, zlokalizowany jest schron, który został oddany do użytku 11 października 1943 roku. Wyposażony był najprawdopodobniej dla pracowników portu lub gazowni, posiadając zdolność pomieszczenia do stu osób.

Schron został ulokowany w korytarzach o długości przekraczającej 50 metrów, z dwiema suchymi latrynkami. Pomieszczenia organizacyjne miały wymiary 1,5 x 2 m, a także jedno przeznaczone dla matek z dziećmi. Struktura schronu składała się z lanego betonu i prefabrykatów, z wentylacją grawitacyjną oraz nadciśnieniowymi zaworami jednokierunkowymi. Niestety, schron nie był w stanie wytrzymać bezpośrednich trafień pociskami artyleryjskimi ani bombami lotniczymi. Zygzakowato ułożony korytarz miał cztery odcinki, a do ewakuacji prowadził szybk i drabina, przy czym oświetlenie zapewniała energia elektryczna z zewnątrz. Obecnie zarządzany jest przez Dom Legend.

Inny schron usytuowany przy wylocie ulicy św. Jakuba powstał prawdopodobnie w tym samym 1943 roku, jednak zasypano go po 1965 roku. Jego odnalezienie miało miejsce w marcu 2023 roku, w trakcie prac modernizacyjnych Bulwaru Filadelfijskiego. Układ korytarzy oraz pomieszczeń był analogiczny do tego przy Bramie Klasztornej, również umożliwiający pomieszczenie do stu osób. Po II wojnie światowej schron zyskał popularność wśród cywilów, którzy zostawiali na jego ścianach różnorodne napisy. Ostatni zapis datowany jest na lato 1965 roku. Po jego dokładnym udokumentowaniu, schron ponownie został zasypany.

---

Oceń: Bulwar Filadelfijski w Toruniu

---