Jan Jagielski

---

Życiorys

Jan Jagielski był wybitną postacią polskiej kultury oraz historii Żydów w Polsce. Maturę zdobył w XIV Liceum Ogólnokształcącym im. Stanisława Staszica w Warszawie, kiedy placówka nosiła imię Klementa Gottwalda. Następnie podjął studia na Uniwersytecie Warszawskim, gdzie uzyskał tytuł magistra geochemii.

W ciągu 30 lat swojej kariery zawodowej pracował w Instytucie Chemii Przemysłowej w Warszawie, gdzie znacząco przyczynił się do badań naukowych w tej dziedzinie. Od 1991 roku był pracownikiem Żydowskiego Instytutu Historycznego im. Emanuela Ringelbluma. Stworzył tam Dział Dokumentacji Dziedzictwa, który zajmował się gromadzeniem materialnych dowodów obecności Żydów na polskich ziemiach, a także rozwijał obszerną bazę danych na ten temat.

Jagielski zmarł 17 lutego 2021 roku i został pochowany na cmentarzu żydowskim przy ul. Okopowej w Warszawie.

Działalność społeczna

Od 1981 roku Jan Jagielski był aktywnie zaangażowany w ochronę miejsc oraz zabytków związanych z kulturą i historią Żydów w Polsce. Wcześniej, hobbystycznie dokumentował te miejsca, a w roku 1981 współtworzył Społeczny Komitet Opieki nad Cmentarzami i Zabytkami Kultury Żydowskiej, działający przy Towarzystwie Opieki nad Zabytkami, gdzie od 1994 roku pełnił funkcję przewodniczącego Zarządu.

Był również inicjatorem akcji mającej na celu restaurowanie cmentarzy żydowskich w mniejszych miastach w Polsce, angażując w tę działalność młodzież zarówno z kraju, jak i z Izraela. Ponadto, pełnił rolę przewodniczącego Fundacji Wiecznej Pamięci, która została powołana w 1993 roku przez Rząd RP w celu renowacji żydowskich zabytków, takich jak cmentarze i synagogi. Fundacja z powodzeniem upamiętniała miejsca oraz wydarzenia związane z historią Żydów w Polsce i prowadziła działania oświatowe w zakresie relacji polsko-żydowskich.

Wielki wkład Jagielskiego w historię i kulturę uwidacznia się również w jego pisarstwie. Napisał liczne książki na temat cmentarza żydowskiego przy ul. Okopowej, zabytków żydowskich oraz getta warszawskiego, w które zaangażował się także w projekcie upamiętnienia granic getta. Jego artykuły przyczyniły się do popularyzacji tematyki żydowskiej w polskim dyskursie publicznym.

Odznaczenia i wyróżnienia

Jan Jagielski, ceniony społecznik i historyk, zdobył wiele prestiżowych nagród oraz wyróżnień, które potwierdzają jego zaangażowanie w ochronę dziedzictwa żydowskiego w Polsce. Oto niektóre z jego najważniejszych odznaczeń:

• – Nagroda Fundacji Taubego im. Ireny Sendler, przyznana w 2009 roku, za znaczący wkład w zachowanie żydowskiego dziedzictwa w Polsce,
• – Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, nadany przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego w kwietniu 2008 roku, za wyjątkowe osiągnięcia w odkrywaniu oraz upowszechnianiu prawdy o Holokauście,
• – Nagroda Jana Karskiego i Poli Nireńskiej, przyznana w 2005 roku, za wybitne zasługi w zakresie ochrony materialnych śladów żydowskiej obecności historycznej oraz publikacji na ten temat,
• – Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, otrzymany w 2015 roku,
• – Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany pośmiertnie w 2021 roku przez prezydenta Andrzeja Dudę za wybitne zasługi w pielęgnowaniu pamięci oraz dokumentowaniu historii Żydów w Polsce.

Publikacje

– Jan Jagielski oraz Robert Pasieczny opracowali przewodnik po żydowskiej Warszawie, wydany przez Żydowskie Biuro Informacyjne i Turystyczne w 1990 roku, strona 63.

– W katologu Żydowski Instytut Historyczny-Instytut Naukowo-Badawczy Włodzimierz Susid i Jan Jagielski opisali dzieci i młodzież getta. Publikacja „Sala 'Makabi'” z 1993 roku zawiera stronę 38.

– Jan Jagielski przygotował przewodnik po cmentarzu żydowskim zlokalizowanym w Warszawie przy ulicy Okopowej 49/51. Wydanie z 1996 roku, tom 1, dotyczący Kwatery przy Alei Głównej, znajduje się na stronie 102. Książka została wydana przez Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, a jej ISBN to 83-90662-96-5.

– W publikacji zatytułowanej „Zachowane synagogi i domy modlitwy w Polsce: katalog”, którą współautorstwa mieli Jan Jagielski oraz Eleonora Bergman, pozycja ta została wydana przez Żydowski Instytut Historyczny w 1996 roku, strona 162.

– Kolejnym dziełem Jan Jagielskiego, które miało na celu ukazanie żydowskich miejsc w Warszawie, wydanym przez Żydowski Instytut Historyczny w 2002 roku, ma ISBN 83-91113-85-X i obejmuje stronę 80.

– Wraz z Anką Grupińską oraz Pawełem Szapiro, Jan Jagielski współtworzył książkę „Getto Warszawskie”, która ukazała się w 2002 roku w wydawnictwie Parma-Press i zawiera stronę 95. ISBN tej publikacji to 83-85743-95-2.

– Jan Jagielski w 2008 roku opublikował „Niezatarte ślady getta warszawskiego (wersja polsko-angielska)”, która ukazała się w Mówią Wieki na stronie 104. ISBN tego wydania to 978-83-86156-98-6.

– W 2009 roku, Jan Jagielski, Anka Grupińska i Paweł Szapiro wspólnie przygotowali publikację „Das Warschauer Getto Il Ghetto di Varsavia Getto Warszawskie”, w wersji niemiecko-włoskiej, wydaną przez Parma-Press, na stronie 96. ISBN tej książki to 978-83-74191-15-9.

Upamiętnienie

W czerwcu 2021 roku Jan Jagielski uzyskał zaszczytne miano patrona Pracowni Dokumentacji Dziedzictwa Żydowskiego, która działa w ramach Instytutu Historycznego imienia Emanuela Ringelbluma.

---

Oceń: Jan Jagielski

---